We zien vissen eigenlijk pas echt wanneer ze op ons bord liggen. Wilde vis zwemt in zeeën, rivieren en meren, ver uit het zicht en soms uit het hart. Onze relatie met deze bijzondere wezens gaat veel verder dan roofdier versus prooi. Vanaf het allereerste moment dat schrijfster Helen Scales zich onderdompelde in hun wereld, besefte ze dat vissen mooi, betoverend, complex en opwindend zijn. Jarenlang bestudeerde ze hun ongeziene domein en werd een enthousiaste en toegewijde vissenspotter, een echte ichtyoloog (vissenkenner). Helen Scales, PhD, is een mariene bioloog gevestigd in Cambridge, Engeland. Haar doctoraat omvatte het zoeken naar gigantische, bedreigde vissen in Borneo.
Geheimen
In het boek ‘Het oog van de school’ geeft schrijfster Helen Scales alle vissengeheimen prijs. Ze weet deze mooie dieren los te maken van hun reputatie van koudbloedige en soms onherkenbare beesten. Ze zet ze neer als slim, emotioneel en bedachtzaam, als ware superhelden van het onderwaterleven die ons heel veel kunnen vertellen over het leven onder water. Een razend interessant en levendig boek over vissen met prachtige namen en kleuren, over vliegende, kruipende, zingende en dansende vissen, over vissen met handjes, vissen die aan graffiti doen en vissen die met elkaar communiceren door middel van flatulentie (scheetjes). Vissen zijn één van de grootste succesverhalen van het leven op aarde. Ze domineren de oceanen en de zoetwaterbekkens die gezamenlijk meer dan zeventig procent van het aardoppervlak beslaan. Dat komt, gezien het feit dat de oceanen gemiddeld vier kilometer diep zijn, neer op 90 tot 99 procent van alle beschikbare leefruimte – de drukke, krioelende biosfeer. Vissen zijn al honderden miljoenen jaren de baas in deze kolossale watermassa. Al duizenden jaren haalt de mensheid vissen uit het water om ze onze wereld binnen te brengen. Het vangen van vis ter consumptie zit zo diep in ons verankerd dat we vissen naar vis, maar we herten niet naar hert en beren niet naar wilde beren.
Bijzonder
Er is in 2015 in een rivier in Thailand een zoetwaterpijlstaartrog gevangen met een diameter van ruim 2,4 meter. Deze was van kop tot staart vier meter lang. Hij leek op een gesmolten olifant, die daarna tot een bal gekneed was en vervolgens platgestampt. De pijl aan de punt van zijn staart was 38 centimeter lang en zat barstensvol gif. Pijlstaartroggen gebruiken hun wapen enkel ter verdediging en niet, zoals velen denken, om aan te vallen. Op enig moment is schrijfster en wetenschapper Helen Scales op het eiland Rarotonga. Daar zwemmen in de lagune trekkersvissen die het formaat en de vorm hebben van een leeggelopen rugbybal. Hun flanken zijn versierd met subtiele geel- en bruintinten. Picasso trekkersvissen worden geboren in hun opvallende verjaardagskostuum dat ze hun hele leven aanhouden. Uit onderzoek blijkt dat vissen hun kleuren zeer effectief inzetten als camouflage om anderen af te schrikken, als waarschuwing en om te sjansen. De soms buitenissige kleurencombinaties van vissen ontstaan omdat de vrouwtjes de voorkeur geven aan bontgekleurde partners. De mannetjes geven hier braaf gehoor aan. Kies mij, kies mij, lijken ze uit te stralen. Bij veel diersoorten is het verschil tussen het mannetje en het vrouwtje duidelijk te zien. Vrouwtjes zijn door de bank genomen ingetogen en onopvallend, terwijl mannetjes meer in het oog lopen.
Pulsvissen bestaan al heel lang
Het is al duizenden jaren bekend dat er vissen met een bijzondere uitstraling bestaan. In de tijd van de oude Grieken legden artsen al sidderroggen in het bed van barende vrouwen, een remedie om de pijn te verzachten. De oude Egyptenaren haalden siddermeervallen uit de Nijl, die ze naar verluidt gebruikten om mensen met epilepsie te behandelen. De Pruisische ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt zag het verschijnsel van de pulsvis eind van de negentiende eeuw. Honderden andere vissoorten delen dezelfde merkwaardige eigenschap: ze kunnen grote hoeveelheden elektriciteit produceren en vasthouden. Jagen met behulp van elektriciteit is echter iets wat nu alleen vissen kunnen en mogen doen.
