Eurocommissaris Frans Timmermans presenteerde een pakket aan maatregelen dat ervoor moet zorgen dat de EU de klimaatdoelen gaat halen. Timmermans wil de taksen op brandstoffen in de scheepvaart en dus ook de visserij flink verhogen. Wat dat gaat betekenen is een forse extra last voor de EU-vissers. Voor de import van vissoorten die van elders komen is dit een belangrijk vraagstuk. Er staat veel te gebeuren want dat de klimaatdoelen moeten worden gehaald staat voor Brussel vast.
Achilleshiel
Ik heb niet anders meegemaakt dan dat de brandstofprijs de achilleshiel van de visserij is. Dat is aan de voorkant van de visweek een zware aderlating. In tijden van een brandstofcrisis was het niet ongebruikelijk dat er pas op de vierde dag van de vijfdaagse visweek een mager positief resultaat kon worden geboekt. Dat is te weinig om een visweek lonend te maken. Het gevolg is dat bemanningen een mager loontje krijgen en de eigenaren de noodzakelijke investeringen alleen maar kunnen uitstellen. Men boert dan achteruit en men dreigt van het toneel te verdwijnen.
Visprijs
Aan de achterkant van de visweek is het resultaat pas bekend door middel van de optelsom van de behaalde visprijzen aan de visveiling. Dat heet de besomming. De visveiling geeft een prijs voor de vis naar gelang vraag en aanbod. Dat kunnen vissers niet of nauwelijks beïnvloeden. Dat is de vrije marktwerking die Nederland tot op heden hoog in het vaandel heeft. Ook de positie van Producentenorganisaties is op dat punt in de loop der jaren alleen maar slechter geworden. Minimum visprijzen bestaan feitelijk niet meer omdat het systeem een zeer vrijblijvend karakter voor leden van Producentenorganisaties heeft gekregen. De Mededingingsautoriteit (ACM) heeft uitgebreide bevoegdheden gekregen om dit te controleren. De consument mag niet teveel voor de vis hoeven te betalen. Dat heet bescherming van de consument en dat is de kerntaak van de ACM. Een liberaal ideaal waar je lang over kunt discussiëren op basis van positieve en negatieve aspecten.
Doelstelling
Eurocommissaris Timmermans zijn taak is trekken en duwen. Het klimaatdoel is een opdracht. Ook de visserij wil op dat punt haar verantwoordelijkheid nemen. Er lopen serieuze projecten om over te gaan op andere energiedragers waarbij sprake is van forse reducties op emissies zoals stikstof, CO2 en zwavel. Géén kinderachtige opdracht en het vraagt forse investeringen voor onderzoek en de uiteindelijke transitie. Nieuwe motoren met wasinstallaties zijn in ontwikkeling en deels verkrijgbaar. Andere energiedragers zoals waterstof worden geïntroduceerd. De verkrijgbaarheid van ‘groene waterstof’ is nog een probleem, maar dat zal een kwestie van tijd zijn. We staan als visserij niet alleen. De gehele scheepvaart zoekt naar het beste resultaat. Het kost alleen heel veel geld.
Vrije markwerking
Waar ik de EU-commissaris Timmermans niet over hoor is de inpasbaarheid in het totale plaatje. Willen wij als visserij al deze opgelegde natuurmaatregelen ook zelf kunnen doorvoeren dan zal er iets tot ontwikkeling moeten komen om het te kunnen terugverdienen. Dat heet bescherming van de producent die geen invloed heeft op de verticale prijsbinding. De kosten zijn hoog, maar de baten blijven achter. Dat is zeker het geval wanneer de importen van visproducten hierdoor meer kansen krijgen. Is importheffing op visproducten naar de EU dan de nieuwe evenredigheid? Dat zou wel moeten want anders gaan wij als EU-visserijproducenten helemaal naar de slachtbank. De consument is immers prijskoper. Zie het succes van de prijsknallers. Verder zou het systeem van minimumvisprijzen aan de visveiling voor alle EU-vissers een garantie moeten zijn om de milieu-investeringen rendabel te maken. Het gehele systeem van vrije marktwerking zal een transitie moeten ondergaan om een nieuw evenwicht tussen producent en consument te doen laten ontstaan. Mogelijk is dat tijdelijk, maar het zal er als transitie wel mee moeten beginnen.
Johan K. Nooitgedagt
