Het stormt op de Noordzee. Niet alleen als gevolg van harde wind, maar door onrust over regelgeving uit Den Haag en Brussel. Dáár wordt mede bepaald of er een toekomst is voor onze visserijsector. De Nederlandse Vissersbond interviewde twee politici – die zich er in Brussel voor inzetten zaken goed te regelen voor de visserij als belangrijke leverancier ten behoeve van de voedselvoorziening – over het kabinetsbeleid en over Brexit.

Annie Schreijer-Pierik (CDA) is sinds kort vast lid van de visserijcommissie van het Europees Parlement. Peter van Dalen (CU/ECR) organiseert vrijdag 3 maart een inloopbijeenkomst in Scheveningen, waar vissers terecht kunnen met hun ideeën en vragen over met name de Brexit. Mooie aanleidingen om ze drie prangende vragen voor te leggen.

1. Afgelopen week heeft staatsecretaris van Dam een met meerderheid van stemmen aangenomen motie van de Tweede Kamer (om schol uit te zonderen van de aanlandplicht) naast zich neergelegd. Kan dat zomaar?

Peter van Dalen: “Bewindspersonen kunnen moties altijd naast zich neerleggen. Ze doen dat niet vaak, want dat zet de relatie met de Kamer onder druk. Van Dam zal niet op deze plek terugkeren dus dit heeft geen gevolgen.”

Vooruit kijken

Hij vervolgt: “Tijdens het visserijdebat in Stellendam hebben we afgesproken het niet meer over hem te hebben, maar om vooruit te kijken. De uitspraak van de Kamer over de uitzondering voor de scholdiscards zie ik vooral als heldere opdracht voor een nieuwe regering. En mocht mijn partij daarin komen, dan zal deze motie niet genegeerd worden!”

Schreijer-Pierik: “Het lijkt er inderdaad sterk op dat Martijn van Dam zich nog minder inzet voor boeren en vissers dan voorheen. In zijn nadagen als staatssecretaris van Economische Zaken gaat hij kennelijk voor zijn eigen agenda. Hij gokt erop dat de Tweede Kamer hem of dit kabinet toch niet meer tot aftreden zal dwingen.”

(Red: inmiddels heeft de staatssecretaris gereageerd op de motie met een brief aan de Kamer, waarin hij aankondigt samen met andere betrokken lidstaten in Brussel te pleiten voor een jaar uitstel ‘aanlandplicht’ voor de bijvangst van schol in de 80 mm tongvisserij. De Nederlandse Vissersbond moedigt de Staatssecretaris aan om dit in de laatste termijnen van zijn ambt nog afgerond te krijgen.)

Aanlandplicht

2. Als we naar de peilingen kijken wordt het vormen van een coalitie moeilijk. En voordat een nieuw gevormde regering eenmaal van start gaat, is het alweer zomerreces. Dan is er nog maar een paar maanden tijd voor het 2018 is. Er is nog steeds geen oplossing voor de volgende fase van de aanlandplicht die dan van kracht wordt. Hoe moeten we dit nationaal en in Europees verband oplossen?

Van Dalen: “De verkiezingen komen volgens sommigen in de visserijsector als geroepen! Een nieuwe bewindspersoon met hart voor de visserij kan een nieuwe impuls geven en druk zetten. Maar het is inderdaad te hopen dat de formatie niet te lang duurt. Het tijdspad voor de invoering van de aanlandplicht is altijd al onrealistisch geweest. Noorwegen heeft er drie decennia over gedaan, hier moet het in vijf jaar!”

“Noorwegen heeft over invoering drie decennia gedaan, hier moet het in vijf jaar!”

Schreijer-Pierik: ‘Je kunt als kiezer op 15 maart veel verschil maken: wil je door met dit VVD/PvdA-beleid of gooit Nederland het over een andere boeg? Alles begint met de uitslag: welke partijen worden de grootste? De peilingen van nu kunnen nog sterk veranderen, door de debatten en kiezers die op het laatste moment beslissen om strategisch te stemmen. De coalitievorming is wellicht net zo belangrijk als de verkiezingen zelf.’

Eigenlijk moeten we ervan af

Schreijer-Pierik: “De aanlandplicht is door de vorige lichting Europarlementsleden (2009-2013) besloten met de gezamenlijke EU-lidstaten. De christendemocratische fractie EVP was in het algemeen tegen, maar dat was niet genoeg om deze ondoelmatige algemene verplichting tegen te houden. Het idee van de voorstanders toen was dat de alle bijvangst wel aan land verkocht en gegeten zou worden. Maar nu blijkt dat het niet het geval is: het is ronduit zonde dat containers vol jonge en kleine vis naar de afvalverwerker gaan, terwijl bij een substantieel aantal soorten de overlevingskans bij teruggooien aanzienlijk is. Zelf vind ik dat we de aanlandplicht daarom zeer goed moeten evalueren. Eigenlijk moeten we ervan af. Voordat we daar beweging in zouden kunnen krijgen, vrees ik dat we jaren verder zijn.”

Geen uitstelgedrag bij uitzondering voor schol

Van Dalen: “Hopelijk kan Nederland lopende het overlevingsonderzoek, bijvoorbeeld op basis van voorlopige resultaten, schol uitgezonderd krijgen. In ieder geval voor 2018 en de uitzondering later definitief regelen.”

Schreijer-Pierik: “Het zou inderdaad erg helpen als deze regering niet langer zou dwars liggen met de ontheffing voor dierproeven met het oog op de aanlandplicht. Maar helaas zien we het uitstelgedrag ook met andere visserij-maatregelen.”

“Linkse, groene en liberale politici denken dat voedsel er altijd wel zal zijn”

Ze vervolgt: “Over de pulskortechniek kwam de EU-commissaris Vella van Milieu bij mij klagen dat Nederland al jaren te laat is met het insturen van de resultaten van pilots. Toen ik de staatssecretaris daarover aan zijn jasje trok, zei hij aanvankelijk van niets te weten. In het afgelopen najaar ontving ik eindelijk de rapporten van EZ. Gevolg van deze houding van de Nederlandse regering is wel dat het Europese sentiment ten aanzien van de pulskor nu nog moet worden bijgestuurd. Daar helpt Van Dam de Nederlandse vissers helemaal niet mee.”

Voedselvoorziening is niet vanzelfsprekend

Schreijer-Pierik: “Wat mij vooral stoort is dat zowel linkse, groene als liberale politici denken dat voedsel er altijd wel zal zijn. Maar zo vanzelfsprekend is de voedselvoorziening niet. Het begint wel bij boeren en vissers. En het beste is als dat Europése boeren en vissers zijn: want Europa mag nooit afhankelijk worden van import-voedsel, dan raken we onze zelfstandigheid snel kwijt! Voedsel is geopolitiek. Europa doet er nu alles aan om minder afhankelijk te worden van Russische en Arabische olie en gas – dat moeten we absoluut niet inruilen voor afhankelijkheid van importvoeding. Je kunt wel een dagje zonder je auto, maar niet een dag zonder eten!”

Brexit

3. De Engelse krant The Guardian meldt op 20 februari dat er een VN-verdrag uit 1995 bestaat, dat door Groot-Brittannië is ondertekend en waaruit de verplichting voortvloeit om een duurzaam visserijbeleid te voeren. Hoe bindend is dit VN-verdrag? En wat zijn de consequenties als de Engelsen zich niet committeren aan de voorzetting van een visserijbeleid dat (vrijwel) gelijk is aan het huidige GVB?

Schreijer-Pierik: “Visserij zal een enorm zwaar punt worden in de Brexit-onderhandelingen. Het is totaal niet te voorspellen hoe dat zal uitvallen voor de visserij. Een van de uitkomsten zou kunnen zijn dat er wel afspraken komen over wederzijds gebruik van elkaars water – maar gezien de fanatieke, naïeve anti-EU-houding van de Britse vissers kan het ook zijn dat we elkaars vissers gaan uitsluiten. Dat is niet de wil van Brussel, maar van de Brexiteers.”

Visserijoorlog?

Ze vervolgt: “Dan riskeren we weer rampzalige toestanden zoals de visserijoorlogen in de jaren zeventig: toen de Britse en IJslandse marine Nederlandse en andere vissersvaartuigen opbrachten. Blokkades, marine-acties en nationaal protectionisme, niet alleen door het Verenigd Koninkrijk maar ook andere landen die met het onzalige idee van verlaten van de EU spelen, zouden rampzalig zijn voor onze Nederlandse sector. Het zal dus aankomen op de kracht van de EU-onderhandelaars – en voor hen zijn er naast visserij vele andere punten te bespreken. Het visserijdossier breng ik bij onze Nederlandse Brexit-rapporteur Pieter Omtzigt, ook van mijn partij, onder de aandacht. Het zal uiterst lastig of onmogelijk zijn om dit allemaal af te ronden voor de geplande datum van voorjaar 2019.”

Afspraken zullen veranderen

Van Dalen: “Het klopt dat het Verenigd Koninkrijk zich ook via het VN verdrag gebonden weet aan de uitgangspunten van het GVB. Het VN verdrag is bindend, bij overtreding kan men zich wenden tot het zee-tribunaal in Hamburg. Volgens dat verdrag kan het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld niet zomaar de wateren volledig sluiten voor ‘buitenlandse’ vissers. Maar het grote nadeel is, is dat VN verdragen zelden echt specifiek zijn. Het zijn basisregels, die moeten worden uitgewerkt. Volledig weren mag dus niet, maar elke verschuiving in toegang kan al grote gevolgen hebben. Het zelfde geldt voor de quotaverdeling en het beheer van de gedeelde bestanden. Het gezamenlijke beheer zal moeten blijven, maar de afspraken zullen veranderen. Daar helpt een VN-verdrag niet veel bij.”

Toegang en afzet koppelen

Van Dalen: “De EU is afhankelijker van toegang tot de wateren van het VK dan andersom. Dus op dat vlak zijn we de vragende partij. Maar als het gaat om afzet van visserijproducten is het omgekeerd. Daarom moeten deze zaken in de onderhandelingen aan elkaar gekoppeld worden. Dat moeten wij allen – ook de nieuwe NL regering – dus goed tussen de oren krijgen van de EU onderhandelaars Barnier en Verhofstadt. Want zij zijn niet vertrouwd met de visserij: we moeten oppassen dat de visserij niet onderaan hun onderhandelingslijstje komt te bungelen!”

Schreijer-Pierik: “De onderhandelingen over de Brexit worden gevoerd via de Europese Commissie en de gezamenlijke EU-lidstaten. Als Europees Parlement hebben we een stemming over het eindresultaat. Dat geeft ons ook procedurele invloed, want we geven input via een eigen mede-onderhandelaar, Guy Verhofstadt. In het Parlement heb ik namens het CDA, in de EVP-Fractie en de Visserijcommissie duidelijk uitgesproken dat er geen toegang voor Britse producten en vis tot de Europese markt kan zijn, als de toegang van EU-vissers tot de Britse visgronden niet onaangetast blijft.”

Voor de agenda: in gesprek met Peter van Dalen over Brexit

Vrijdag 3 maart 2017, van 13.30 uur tot 16.00 uur.

Visafslag Scheveningen, Visafslagweg 1 (kantine)

Aanmelden graag via: Peter.vandalen-office@ep.europa.eu of via www.facebook.com/PetervDalen