De Nederlandse Vissersbond heeft middels een zienswijze gereageerd op het Ontwerp Nationaal Waterprogramma 2022-2027 en het Ontwerp Programma Noordzee 2022-2027 en de bijhorende studies.
Wat is het Nationaal Waterprogramma en Programma Noordzee?
Het Ontwerp NWP beschrijft de hoofdlijnen van het nationale waterbeleid en het beheer van de Rijkswateren en Rijksvaarwegen voor de periode 2022-2027.
Het Ontwerp Programma Noordzee vormt een onderdeel van dit Nationaal Waterprogramma. Programma Noordzee schetst de aanpak die nodig is om een balans te bereiken tussen de verschillende maatschappelijke transities voor duurzame voedselvoorziening, natuurherstel en duurzame energie, en voldoende ruimte voor andere gebruiksfuncties op de Noordzee, zoals scheepvaart en zandwinning. Tevens bevat het programma maatregelen om de milieutoestand van de Noordzee te verbeteren, als uitwerking van de Kaderrichtlijn Mariene Strategie.
Eisen van de vissers
Naar onze mening worden de belangen van de beroepsvissers te weinig erkend in de belangenafweging en realisatie van plannen in de Noordzee, vooral die van windparken. Net als in eerdere zienswijzen, pleit de Nederlandse Vissersbond voor goede afspraken met de visserij worden gemaakt voorafgaand aan de bouw van de windparken waarin; belangrijke visbestekken worden ontzien, de electriciteitskabels op de zeebodem voortdurend voldoende gronddekking hebben zodat er over heen kan worden gevist en dat de effecten van de windparken op het ecosysteem en in het bijzonder de visbestanden worden onderzocht. Dit zou de overlast voor de visserij enigszins kunnen beperken.
Weinig uitwijkmogelijkheden voor vissers
De wetenschappelijke studie die een rol heeft gespeeld bij het beschrijven van de zoekgebieden voor windenergie op zee in het Programma Noordzee, stelt de Nederlandse Vissersbond helemaal niet gerust op een weloverwogen afweging voor het kiezen van windenergiegebieden.
Uit die studie blijkt namelijk niet hoeveel ruimte er over blijft voor de visserij, waardoor het niet in te schatten is of er in de toekomst voldoende uitwijkmogelijkheden zijn voor vissers. Daarom is er geen inschatting mogelijk of de gebieden die open blijven de visserijdruk aan kunnen. De verwachting is dat de druk op de gebieden die open blijven voor de visserij groot wordt. Niet alleen Nederlandse vaartuigen zoeken uitwijkmogelijkheden, maar ook vaartuigen uit andere lidstaten. In de studie van Deetman et al. (2020) kan het algehele effect niet worden gekwantificeerd. Om de beoordeling wat het voor de visserij, het visserijcluster en de visserijgemeenschappen betekent als een gebied wordt gesloten, te verbeteren is er een breder beoordelingskader nodig dan alleen de economische waarde van de gebieden op basis van vangsten uit het verleden (Deetman et al., 2020).
Ecologie
Een andere zorg die de Nederlandse Vissersbond naar voren brengt, is dat onvoldoende wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de impact van (voorbereidende werkzaamheden voor) grootschalige windenergie. Verschillende onderzoeken tonen aan dat het onzeker is wat de invloed op het zeeleven en de visstand is, maar in zijn geheel is er heel weinig bekend over de effecten van windparken of bijbehorende constructies op zee op het bestaande ecosysteem en de daarin voorkomende, gezonde visbestanden.
Systematische effecten
In het voorjaar 2019 verscheen het rapport van Deltares die in opdracht van Rijkswaterstaat onderzoek heeft gedaan naar de mogelijke systematische effecten van grootschalige windparken. Het onderzoek toont aan dat de schaalvergroting in offshore windparken voor 2030 en zelfs nog meer voor 2050 in de Zuidelijke Noordzee, op zeer fundamentele manieren invloed zal hebben op het functioneren ervan. Offshore wind op grootschalig niveau heeft direct effect op wind, golven, stroming, sediment en waterkwaliteit, zo stelt het rapport van Deltares. Gezien het feit dat vissers volledig afhankelijk zijn van getij, stroming en watertemperaturen, uit de Nederlandse Vissersbond haar bezorgdheid over deze fundamentele veranderingen in het ecosysteem wanneer windparken op grootschalig niveau actief worden.
Nationaal Waterprogramma: garantiediepte vaarweg de Boontjes
De Nederlandse Vissersbond onderschrijft de zienswijze van Port of Harlingen met betrekking tot de garantiediepte voor vaarweg de Boontjes. De Nederlandse Vissersbond is er door Port of Harlingen op gewezen dat voldoende diepte van vaarweg de Boontjes niet gegarandeerd is in het huidige ontwerp Nationaal Waterprogramma. De bereikbaarheid van en naar Harlingen en het achterland is van zeer groot belang voor o.a. onze vissers. Naast de vele functies van Port of Harlingen, is het ook de thuishaven van o.a. de Urker vissersvloot. Voor deze vloot is de vaarweg ook van cruciaal belang om het Friese achterland en de haven van Harlingen te verbinden met onder andere de haven van Urk. Ook biedt deze vaarweg toegang naar de vele andere havens die vanuit hier bereikbaar zijn, zoals de haven van Amsterdam en Rotterdam, Port of Zwolle, Urk en Flevokust. Daarvoor is het ook belangrijk dat de vaarweg aansluit op de geplande vergroting van de sluis te Kornwerderzand, die wel ontworpen wordt met voldoende diepgang.
Nationaal Waterprogramma – Zuider Stortemelk
Tot slot voor het Nationaal Waterprogramma 2022-2027 herhalen wij in onze zienswijze nogmaals de zienswijze van Port of Harlingen die pleit voor het grote belang van monitoring en peiling in het gehele gebied van het Zuider Stortemelk. De buitendelta’s zijn dynamische gebieden waarin de geulen zich jarenlang op een natuurlijke diepte kunnen handhaven, maar in sommige jaren kunnen zij zich ook verleggen hetgeen vaak met drempelvorming gepaard gaat. Wij merken dit in de praktijk bijvoorbeeld bij het Zuider Stortemelk. Voor het Zuider Stortemelk is een streefdiepte afgesproken en opgenomen van -7,5 meter t.o.v. NAP. Deze diepgang is gelijk aan de geuldiepte op de Waddenzee. Wij gaan er vanuit dat hiermee wordt bedoeld dat met een royale overdiepte wordt gebaggerd, gelet op de grotere deining in de buitendelta’s. Zowel de Waddenzee als de buitendelta’s zijn voor de scheepvaart immers één systeem waarbij de zwakste schakel bepalend voor de bereikbaarheid is.
Overleg met Duitsers
Ook met de Duitse PO’s hebben we contact gehad over het Nationaal Waterprogramma en het Programma Noordzee. Onze zienswijze hebben we met hen gedeeld, zodat deze ook door de Duitsers kan worden onderschreven. Op deze manier hopen we dat onze stem gehoord wordt.
Stroom en voedsel in balans
De Nederlandse Vissersbond is betrokken bij alle Wind op Zee projecten en bijhorende kabeltracés. Naast het participeren in werkgroepen per specifiek windgebied, dienen we ook schriftelijk onze zienswijze in. Dat vergt wel een enorme inspanning in tijd en (wetenschappelijke) kennis van onze organisatie. ”Het is uitermate frustrerend dat de overheid er zo weinig mee doet. De overheid stelt op dit moment het belang van groene stroom boven dat van verantwoord voedsel uit zee. Dat is niet toekomstbestendig. Er moet juist balans zijn tussen stroom en voedsel uit zee” aldus Emma Kater-de Boer van de Nederlandse Vissersbond.
Bron naar geraadpleegde studie in dit artikel
Deetman, B., Eweg, A.Y., van Oostenbrugge, J.A.E., Mol, A., Hamon, K.G., Steins, N.A., 2020. Wind op Zee: zoekgebieden 2030-2050; Inzicht in de sociaal-economische waarde van de zoekgebieden windenergie op de Noordzee 2030-2050 voor de Nederlandse visserij. Wageningen, Wageningen Economic Research, Rapport 2020-125.
Emma de Boer
