In rap tempo worden er grote windparken op de Noordzee gerealiseerd. In bestaande Nederlandse windparken is doorvaart en visserij niet toegestaan. Verschillende partijen waaronder de beroepsvisserij hebben ervoor gepleit dat dit onder voorwaarden wel is toegestaan. Rijkswaterstaat heeft afgelopen dinsdag een voorstel gepresenteerd. Het voorstel is om doorvaart voor schepen tot 24 meter en niet-bodemberoerende visserij toe te staan. Sleepnet visserij zal verboden blijven net als het ankeren. Het zal een gezamenlijke verantwoordelijkheid zijn van overheid, windpark exploitant en beroepsvisserij om veilige doorvaart en medegebruik mogelijk te maken. Het voornemen is om een pilot met bestaande en innovatieve niet-bodemberoerende visserij te organiseren om ervaring op te doen. Derk Jan Berends nam deel namens de Nederlandse Vissersbond.
Visserij in windparken
In Nederland is nu iedere vorm van visserij in windparken verboden. Men is bang voor schade zoals het beschadigen van de windmolens (aanvaring) en electriciteitskabels (opvissen) en problemen voor de reddingsdiensten (SAR) in geval van calamiteiten. Bovendien kost rekening houden met andere medegebruikers extra moeite en geld en dat druist in tegen het principe om windenergie zo goedkoop mogelijk te houden. In de landen om ons heen is visserij ondanks deze risico’s wel toegestaan zoals in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Vaak heeft dat met een verschil in regelgeving te maken die wel of minder rekening houdt met de belangen van medegebruikers. In Frankrijk wordt bij het ontwerp van het windpark door exploitant EDF rekening gehouden met de sleepnetvisserij (Sint Jacob schelpen) die tussen de windmolens kan blijven vissen. Vissers mogen alleen tussen de rijen windturbines hun sleepnetten gebruiken omdat daar geen electriciteitskabels liggen, die liggen alleen tussen de windturbines in de rij. Op die manier wordt medegebruik door sleepnetvissers mogelijk. In het Verenigd Koninkrijk worden kabels zo diep ingegraven dat het gevaar op opvissen door sleepnetvissers is geweken. Uiteraard moeten de exploitanten concessies doen aan de medegebruikers en dat werkt kostenverhogend (ingraven van kabels is duurder dan op de bodem laten liggen) maar het is dus wel mogelijk.
De Nederlandse overheid (Rijkswaterstaat) wil onderzoeken welke vormen van visserij en ander medegebruik op een veilige manier kunnen plaatsvinden in windparken. Het gaat in eerste instantie om schepen tot 24 meter die visserij met passieve vistuigen en hengels beoefenen in bestaande parken toe te staan. Dat is een stap in de goede richting maar Nederlandse Vissersbond vindt dat ook dat sleepnetvisserij in Nederlandse windparken toegestaan moet worden. Het kan en is vooral een kwestie van willen. Het huidige beleid is er vooral op gericht om windenergie op zee goedkoop te maken maar daarbij wordt voorbij gegaan aan de bijkomende schade aan medegebruikers.
Nederlandse Vissersbond heeft tijdens de bijeenkomst afgelopen dinsdag gepleit voor het toelaten van visserij in het werkgebied tijdens de constructie van windparken. Op dit moment is het beleid van de overheid (Rijkswaterstaat) dat het gehele werkgebied tot gesloten gebied wordt verklaard tijdens de constructiefase. Rijkswaterstaat beroept zich op veiligheid maar er zijn elders voorbeelden waarin toegang voor vissers mogelijk is tijdens de constructie zolang er maar een veiligheidszone in acht wordt genomen tot de werkzaamheden. De constructie van een windpark volgt een bepaald werkplan waardoor het vooraf goed te voorspellen is waar de werkzaamheden plaatsvinden en waar niet. Rijkswaterstaat heeft toegezegd dit verzoek te overwegen. Ook hier geldt dat het een kwestie van willen is, het is mogelijk zo blijkt uit de constructie van het windpark bij Urk waar Siemens tijdens de bouw van het windpark vissers onder voorwaarden toegang verleent. In geval van slechte weersomstandigheden zal toegang worden geweigerd uit oogpunt van veiligheid.
Doorvaart
De groei van het aantal windparken op de drukke Noordzee kan leiden tot verkeersproblemen en extra milieubelasting als schepen geen doorvaart wordt verleend. Schepen moeten immers windparken vermijden wat op andere gebied tot extra drukte zal leiden en het omvaren betekent extra brandstofverbruik, tijdverlies en uitstoot van broeikasgassen. Vandaar dat de Nederlandse overheid doorvaart wil toestaan maar wel onder voorwaarden. Gedacht wordt aan corridors waar doorvaart wordt toegestaan voor schepen tot 24 meter (internationale standaard). Vissersvaartuigen moeten hun sleepnetten zichtbaar aan boord hebben. Uit veiligheidsoverwegingen zullen AIS en radar verplicht worden voor schepen die vissen en varen in windparken. Ook melden en afmelden zal tot de voorwaarden gaan behoren.
Procedure
Het voorstel van Rijkswaterstaat zal eerst ambtelijk worden voorgelegd in het zogenaamde directeuren overleg (IDOV) waarna het aan de staatssecretaris van I&M wordt gepresenteerd. Het is de verwachting dat het voorstel eind van dit jaar ter goedkeuring aan de staatssecretaris kan worden aangeboden.
