De aankomende Tweede Kamerverkiezingen (29 oktober) zijn van cruciaal belang voor de toekomst van Nederland. Voor een sector die zo diep verankerd is in onze maritieme geschiedenis en economie als de visserij, staan er aanzienlijke belangen op het spel. De visserijsector staat voor enorme uitdagingen, variërend van duurzaamheidseisen en quota-beheer tot de impact van Brexit en ruimtelijke ordening op zee. De keuzes die in Den Haag worden gemaakt, zullen de koers voor vissersgezinnen, havenbedrijven en de gehele toeleveringsketen voor de komende jaren bepalen.
Dit diepte-artikel werpt een licht op de standpunten van de grootste politieke partijen met betrekking tot de visserij. We analyseren hoe zij omgaan met de spanning tussen economische belangen en ecologische noodzaak. Wat schrijven de partijen over de vernieuwing van de vloot, de toekomst van de pulsvisserij, de bescherming van visgronden en de steun aan de kustgemeenschappen? Door de partijprogramma’s te ontleden, bieden we u een helder overzicht van de politieke landkaart in relatie tot uw vakgebied. De standpunten die hierna volgen, zijn door ons verzameld en bewerkt tot een lopend verhaal, gerangschikt van partijen die primair de economische belangen en de ruimte voor de visserij verdedigen, tot partijen die de nadruk leggen op de ecologische bescherming en het herstel van de zeenatuur. Dit artikel is bedoeld als een instrument voor u om een weloverwogen keuze te kunnen maken op de dag van de verkiezingen.
De standpunten van de partijen: van visserijruimte tot natuurherstel
De politieke arena rondom visserij toont een duidelijke tweedeling, waarbij het debat zich toespitst op de toekomstige rol van de Noordzee: een voedselbron met economische potentie of primair een te beschermen natuurgebied. De standpunten zijn langs een spectrum gerangschikt om de beleidsmatige verschillen maximaal uit te lichten.
Sterke focus op ondernemerschap en de visserij als gebruiker
Dit eerste segment omvat de partijen die de visserijsector zien als een cruciale pijler van de Nederlandse economie en cultuur, en zich verzetten tegen te veel regulering en de inperking van visgronden.
BoerBurgerBeweging: duidelijkheid, langjarig perspectief en tegen sloop
BBB profileert zich als de partij die duidelijkheid, waardering en perspectief aan de visserij wil bieden, met een nadruk op werkbare regels en minder overbodige wet- en regelgeving. De partij kiest ervoor om de Nederlandse wateren zoveel mogelijk open te houden ten behoeve van de voedselvoorziening en wil een verder verbod op de bodemvisserij voorkomen.
Een belangrijk focuspunt is de ruimtelijke ordening op zee. BBB wil zoveel mogelijk inzetten op meervoudig ruimtegebruik en pleit voor het behoud van vaargeulen tussen windparken. De partij wil een stop op nieuwe windturbineparken voordat er onafhankelijk onderzoek is naar de impact op het zeeleven. Daarnaast ziet BBB toekomst in multifunctioneel gebruik door passieve visserij (zoals fuiken) en aquacultuur (zoals mosselhangcultuur) tussen de windparken.
Op het vlak van beleidsinstrumenten wil BBB langjarige, overdraagbare vergunningen om ondernemersruimte voor langere tijd en meer generaties te garanderen. De partij maakt zich sterk voor de afschaffing van de aanlandplicht en wil dat vissers gevangen vis die te klein is in Europees verband mogen terugzetten. BBB wil bovendien de pulsvisserij opnieuw toelaten en stimuleert andere duurzame technieken, zonder een verplichte sloop voor afgeschreven kotters. De partij vraagt ook aandacht voor de rivierkreeft problematiek en wil een vergoeding voor vissers die afval opruimen.
Jean Rummenie zijn BBB’s en de succesvolle inzet voor de visserij
Als voormalig topambtenaar (buitenland) en bewindspersoon bij het Ministerie van LVVN brengt Jean Rummenie een unieke internationale expertise en praktijkkennis in bij de BoerBurgerBeweging.
Rummenie’s inzet op de portefeuille visserij en voedsel uit zee heeft al tot concrete resultaten geleid. Een cruciaal succes is de succesvolle onderhandeling met het Verenigd Koninkrijk, waarbij de quota voor Nederlandse vissers in Britse wateren voor maar liefst twaalf jaar ongewijzigd zijn gegarandeerd. Dit zorgt voor langdurige zekerheid in een sector die met veel onzekerheid kampt.
Een ander belangrijk punt is de visserijvergunning voor de garnalenvissers die nu voor 20,5 jaar is vastgesteld. Dit lost een jarenlang probleem op en biedt de vissers het broodnodige toekomstperspectief voor hun investeringen. Daarnaast is een voorstel voor het al sinds 2003 lopende Voordelta-dossier naar Brussel gestuurd, wat met tevredenheid door de sector is ontvangen.
Binnen de BBB profileert Rummenie zich nadrukkelijk op deze thema’s, alsook op stikstof, natuur en het pachtstelsel. Zijn belangrijkste boodschap aan Nederland is om op zijn zaak te letten: een evenwichtig beleid is cruciaal, waarbij niet wordt overdreven in natuur- en klimaatbeleid ten koste van de voedselzekerheid en de economie. Rummenie’s werk toont aan dat de BBB, zelfs als kleinste coalitiepartner, een stabiele factor is die concrete, lange-termijnoplossingen levert voor de primaire sector.
Forum voor Democratie: soevereiniteit en het ontmantelen van windparken
Forum voor Democratie plaatst de Nederlandse landbouw en visserij tegenover een stelsel van Europese regels en bemoeienis, zoals de Green Deal en vangstbeperkingen. De meest opvallende eis is het afwijzen van nieuwe windmolenparken op zee en het stapsgewijs ontmantelen van bestaande windparken, met als expliciet doel de visserij niet verder te schaden.
Forum voor Democratie stelt dat deze maatregelen, samen met het verbod op innovaties als pulsvisserij, hebben geleid tot een ongelijk speelveld. Zij bepleiten daarom voor meer nationale soevereiniteit en het negeren van beperkende EU-regels. Concreet wil Forum voor Democratie bilaterale visserij-afspraken met landen als het Verenigd Koninkrijk onderhandelen om toegang tot vruchtbare visgronden te herstellen. Daarnaast wordt de visserij erkend als bestaande gebruiker in natura 2000-gebieden, waardoor zij daar kan blijven opereren. De partij kiest expliciet voor de uitbreiding van het aantal visvergunningen en het terugdraaien van vangstbeperkingen naar het niveau van 1990, waarmee een duidelijk signaal wordt afgegeven tegen de huidige krimp van de sector.
PVV: geen krimp van de vloot en volledige vergunningsoverdracht
De PVV ziet de vissers in zwaar weer door torenhoge brandstofprijzen en het verlies van visgronden aan windturbineparken en natura 2000-gebieden, waarbij de ziel van complete vissersdorpen dreigt te verdwijnen. De partij wil de vissers onvoorwaardelijk steunen. De PVV eist meer ruimte voor de visserij, waaronder bodem-, garnalen- en weervisserij, en verzet zich tegen de aanleg van stroomkabels door natuurgebieden.
Een essentieel punt voor de PVV is de afwijzing van een ‘sterfhuisconstructie’. De partij wil dat alle vergunningen overdraagbaar worden, een maatregel die noodzakelijk wordt geacht voor het voortbestaan van familiebedrijven en het geven van kansen aan jonge vissers. Dit staat lijnrecht tegenover het beleid dat de vlootcapaciteit wil reduceren. Ten slotte beschouwt de PVV het EU-verbod op pulsvisserij als ‘complete waanzin’ gezien de duurzaamheid van de techniek, en eist zij dat dit verbod wordt teruggedraaid.
SGP: een nationaal vlootplan en vechten voor vis
De SGP onderstreept de waarde van de Nederlandse visserij voor de voedselvoorziening en draagt de visserij een ‘warm hart toe’ in haar strijd tegen regelgeving, brandstofprijzen en ruimtegebrek. De partij zet zich in voor een ecologisch en economisch toekomstbestendige visserij.
De SGP wil dat Nederland zich blijft inzetten voor het bijstellen van Europese regels, waarbij de aanlandplicht en het verbod op pulsvisserij overboord moeten. De partij pleit voor het opstellen van een nationaal vlootplan dat investeert in vernieuwing en verduurzaming van de vloot met standaardmodellen van flexibel inzetbare, duurzaam aangedreven kotters. De ontwikkeling en toepassing van innovatieve vangsttechnieken, zoals de kiwi-kuil, moeten blijvend gestimuleerd worden.
De SGP wil dat windparken niet in visrijke gebieden komen en eist meer ruimte voor medegebruik in bestaande windparken door de visserij. Er mogen geen nieuwe gebieden gesloten worden voor de visserij. Specifiek wil de SGP voldoende ruimte voor de garnalen- en mosselvisserij in natura 2000-gebieden, zonder afrekening op onwerkbare stikstofberekeningen.
JA21: wettelijke bescherming van toegang
JA21 schaart de visserij- en landbouwsector onder sectoren die te maken hebben met ‘verstikkend beleid’. De partij is blij met de verleende natuurvergunning voor de garnalenvisserij tot 2045, maar hekelt de omstreden voorwaarden, zoals de hoge kosten voor SCR-katalysatoren, en benoemt dit als een voorbeeld van doorgeslagen stikstofbeleid. JA21 wil een andere koers waarbij boeren, vissers en natuur naast elkaar worden gezet en alle belangen worden meegenomen.
De partij wil wet- en regelgeving aanpassen voor een risico gebaseerde milieubeoordeling in plaats van een rigide toets op uitstoot. Daarnaast is er de wens om visserijtoegang wettelijk te verankeren in de regels voor ruimtelijke ordening op zee. Net als veel andere partijen in dit segment, wil JA21 politieke steun mobiliseren om de pulsvisserij opnieuw op de EU-agenda te zetten als milieuvriendelijk alternatief.
Balans, innovatie en medegebruik
De partijen in het midden zoeken naar een compromis waarbij de noodzaak tot verduurzaming en innovatie wordt erkend, maar tegelijkertijd de economische waarde en het cultureel belang van de visserij wordt gerespecteerd.
Nieuw Sociaal Contract: balans tussen natuur en toekomstige visserij
NSC benadrukt de Noordzee als grote voedselbron en stelt dat een goede balans met de natuur essentieel is om ook in de toekomst te kunnen blijven vissen. De partij focust op het verminderen van bijvangst en het handhaven van quota, maar wil ook quota voor nieuwe commerciële soorten zoals de sepia (zeekat). NSC steunt de sector bij het toewerken naar een duurzaam verdienmodel en een toekomstbestendige vloot.
De partij is bereid ruimtelijke reserveringen te treffen voor wind- en zonneparken, maar eist dat windparken niet in ecologisch waardevolle gebieden worden gebouwd en dat rekening wordt gehouden met vaarroutes en visserijgebieden. Door ecologische criteria standaard mee te nemen, wil NSC duurzame energieopwekking combineren met het versterken van de biodiversiteit. Tenslotte zal NSC zich op Europees niveau inzetten voor de pulsvisserij.
ChristenUnie: goed rentmeesterschap en CO2-neutrale vloot
De ChristenUnie is trots op de historische rol van de visserij en pleit voor een eerlijke doorstart met rechtszekerheid en een goed verdienmodel. De ChristenUnie wil de eeuwenoude visserijtraditie combineren met goed rentmeesterschap ter zee. De partij geeft de strijd om de pulsvisserij opnieuw toe te staan niet op en wil de aanlandplicht flexibeler maken, zodat dit daadwerkelijk bij gaat dragen aan een gezonde zee.
De ChristenUnie wil dat vissers actief betrokken worden bij de ontwikkeling van windmolenparken, waarbij medegebruik mogelijk wordt gemaakt en bestaande visserijgebieden niet worden gesloten. De partij kiest voor gerichte nieuw- en ombouwsubsidies om te investeren in een toekomstbestendige CO2-neutrale vloot. Ten slotte wil de ChristenUnie internationale afspraken over overbevissing en bijvangst verscherpen en handhaven, en meer onderzoek naar de cumulatieve effecten van moderne visserij.
CDA: natuurversterkend bouwen en innovaties
Het CDA ziet boeren, vissers en tuinders als ondernemers, rentmeesters én toptechnologen. De partij pleit voor eerlijke visprijzen en ruimte om te kunnen ondernemen. De partij wil investeren in technische en sociale innovaties voor de visserij en stelt dat windmolens op zee natuurversterkend moeten worden gebouwd, met oog voor de visserij.
Het CDA wil ruimte voor vissers in natura 2000-gebieden, omdat vissers zelf het belang van natuurwaarden voor de visstand inzien. De partij ondersteunt de kleinschalige kustvisserij bij het voldoen aan duurzaamheidseisen en biedt ruimte voor aquacultuur en de productie van schaal- en schelpdieren op nieuwe manieren en plekken. Het CDA pleit voor nauwe samenwerking tussen alle Noordzeelanden voor een eenduidige Europese interpretatie van regelgeving en erkenning van diploma’s van vissers.
VVD: verduurzaming als de sleutel tot bloei
De VVD ziet de toekomst van de visserij in verdergaande verduurzaming om de vloot weer te laten bloeien. De partij zet in op hulp voor vissers om dit te realiseren. De VVD wil Europese goedkeuring verkrijgen voor innovaties zoals duurzame vangsttechnieken. Daarnaast wil de partij ruimte bieden aan schelpdier- en zeewierkwekerijen voor nearshore-kweeklocaties, waarmee de partij het principe van multifunctioneel gebruik van de Noordzee omarmt.
Sterke focus op ecologische bescherming en herstel
Dit segment van het spectrum legt de prioriteit op het herstel van mariene ecosystemen. De visserij wordt als een sector gezien die, in de huidige vorm, vaak schadelijk is voor de zeebodem en de biodiversiteit, en daarom ingrijpend moet worden hervormd of afgeschaald.
SP: stopzetten bodemverstorende visserij
De SP stelt kort en krachtig dat de visserij duurzaam moet zijn en in balans met de natuur. Dit betekent dat er voldoende vis in zee moet blijven, bedreigde soorten bescherming genieten en vismethoden zo min mogelijk schade aan het ecosysteem veroorzaken. De partij steunt een visserij die zich aanpast aan de ecologische draagkracht van de zee.
GroenLinks/PvdA: rechten voor de natuur en visserijvrije zones
GroenLinks/PvdA wil de rechten voor de natuur juridisch steviger in de wet verankeren. De partij wil overbevissing wereldwijd tegengaan en eist het stoppen van bodemverstorende sleepnetvisserij. De partij is voor de creatie van meer visserijvrije zones en wil dierenwelzijnsregels ook laten gelden voor vissen in kwekerijen.
De nadruk ligt op de bescherming van de zeeën. De partij wil mijnbouw en vervuiling in het waddengebied stoppen en het wad beschermen tegen roofbouw. Langs de Nederlandse kust moeten natuurgebieden beter beschermd worden en er komt een tijdelijke stop op diepzeemijnbouw. GroenLinks/PvdA stimuleert een natuur-inclusieve visserij en schelpdierenteelt door kweekgebieden in de kustzone aan te wijzen.
Volt: natuurherstellend en uitfasering van destructieve methoden
Volt stelt dat de zee een cruciaal ecosysteem is en wil dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de invloed van economische activiteit op de natuur. De partij wil visserij blijvend verbieden in windparken op zee en deze gebruiken als herstelgebied.
Volt zet in op een natuurherstellende visserij die ecologische grenzen respecteert. De partij pleit voor een Europees verbod op schadelijke visserijpraktijken zoals overbevissing en ondersteunt vissers die kiezen voor duurzame methoden. Volt wil dat Nederland de internationale afspraak handhaaft om 30% van het Nederlandse Noordzeegebied in 2030 als beschermd natuurgebied aan te wijzen. De partij wil bodemberoerende visserij en andere destructieve visserijmethoden stapsgewijs uitfaseren in alle maritiem beschermde gebieden. Ten slotte wil Volt inzetten op (onderzoek naar) verdoofde slacht op vissersschepen en het Verdrag voor de Bescherming van de Biodiversiteit op Volle Zee snel ratificeren.
Partij voor de dieren (PvdD): totaalverbod en afschaling
De partij voor de dieren neemt het meest vergaande standpunt in, gebaseerd op het respect voor de intrinsieke waarde van het leven onder water. De partij wil alle vormen van onderwaterjacht, zoals de visserij, verbieden.
Tot die tijd stelt de Partij voor de Dieren dat sleepnetten en andere destructieve, bodemverstorende visserijmethoden nergens meer zijn toegestaan, inclusief staandwantvisserij vanwege de bijvangst van zeezoogdieren. De pulsvisserij blijft verboden. De partij wil de visserij afschalen, de overbevissing stoppen en visserijsubsidies per direct afschaffen.
De PvdD eist meer beschermde zeereservaten, waar geen plaats is voor visserij, gaswinning of andere schadelijke activiteiten, en noemt het Friese front en de centrale oestergronden als gebieden die volledige bescherming moeten krijgen. De partij wil een totaalverbod op commerciële visserij in de Waddenzee. Voor kwetsbare soorten als paling, kabeljauw en tonijn wil de Partij voor de Dieren een onmiddellijk vangstverbod. De overcapaciteit van de vissersvloot moet in hoog tempo worden afgebouwd. Tot slot wil de PvdD een strikte naleving van de aanlandplicht via camera’s of toezicht aan boord, en wil ze dat vissen onder verdoving worden geslacht.
De partijen D66 en Denk beschrijven in hun verkiezingsprogramma geen plannen die te maken hebben met visserij.
Gebruik je stem voor de toekomst op zee
De standpunten van de politieke partijen over visserij laten een breed spectrum zien aan ideeën en prioriteiten. Van de roep om radicale ecologische omschakeling en het uitfaseren van bepaalde technieken, tot pleidooien voor economische stabiliteit, innovatie en de bescherming van de traditionele visserijcultuur. De aankomende Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober zijn daarmee een cruciaal moment om de stem van de sector te laten horen.
Het is van groot belang dat u niet alleen de koppen leest, maar zich grondig verdiept in wat de partijen daadwerkelijk schrijven. De visserij wordt vaak beïnvloed door bredere dossiers zoals Europese regelgeving, milieubeleid en internationale handel. Een partij die op het oog een gunstig standpunt heeft, kan op een ander gerelateerd vlak beleid voeren dat de sector indirect schaadt. Daarmee is het lezen van de partijprogramma’s geen luxe, maar een noodzaak. Vergelijk de standpunten van uw voorkeurspartijen met uw eigen belangen, uw visie op de toekomst van de zee, en de uitdagingen waar uw onderneming voor staat.
Uw stem is een krachtig middel om richting te geven aan de besluitvorming in Den Haag en Brussel. Roep al uw collega’s, vrienden en familie op om hun stemrecht te gebruiken en om hun keuze te baseren op een zorgvuldige afweging van de feiten. Maak een weloverwogen keuze en geef de visserij de politieke aandacht die zij verdient. Ga stemmen!
Voor meer informatie
Contact opnemen met het team Nederlandse Vissersbond, T 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl,
vragen naar Simone Kempenaar of Johan K. Nooitgedagt.
