Er zijn weer walvissen en blauwvintonijnen in de Noordzee. Ineens duiken ze op onverwachte plekken in de Noordzee op. Voor de Britse kust, maar ook in het Nauw van Calais, maken blauwvintonijnen en walvissen zoals de dwergvinvis en bultrug regelmatig hun opwachting. Dat is dus ons huidige ecosysteem. Na decennialange afwezigheid zijn grote zeezoogdieren en vissen zoals walvissen en blauwvintonijnen op de Noordzee en omliggende wateren opnieuw te ontdekken. Dat leiden Britse ecologen af uit de toenemende hoeveelheid meldingen die ze binnenkrijgen. Het gaat dus goed en dat is eindelijk weer eens een positief bericht te midden van alle rampen waar we inmiddels aan gewend zijn.
Waarom verdwenen grote soorten zoals walvissen en tonijnen?
Nog geen 100 jaar geleden stond de Noordzee bekend als het middelpunt van de internationale sportvisserij. Filmsterren als John Wayne en Errol Flynn en de ultrarijken van toen trokken massaal naar de kust van Yorkshire om de enorme blauwvintonijnen te vangen die in de Noordzee zwommen. In 1933 ving aristocraat Lorenzo Mitchell-Henry het grootste ooit in Britse wateren gevangen exemplaar, schrijft The Guardian: een blauwvintonijn van 386 kilo.
De Noordzee is een van de meest productieve zeeën ter wereld
Die grote blauwvintonijnen kwamen er om zich te voeden met de daar zwemmende enorme scholen haring en makreel, die op hun beurt walvissen en dolfijnen aantrokken. Overbevissing zorgde voor een dramatische achteruitgang. Zo kromp de haringpopulatie tussen de jaren ’50 en ’80 met 97%. Ook vervuiling, olie- en gaswinning droegen bij aan de snelle achteruitgang van de mariene ecosystemen in de Noordzee. Plus dat er op walvissen intensief – commercieel – gejaagd werd. Pas na het wereldwijde verbod op walvisvaart in 1986 kregen walvispopulaties de kans zich te herstellen.
Voorzichtig herstel
Strengere vangstquota, beschermde mariene gebieden en het herstel van voedselvoorraden (zoals haring dus) dragen bij aan de terugkeer van grote soorten. Er zijn bijvoorbeeld weer blauwvintonijnen waargenomen in voedselrijke gebieden zoals het Skagerrak en Kattegat. Bij walvissen speelt mogelijk ook klimaatverandering een rol. Door stijgende watertemperaturen trekken diverse vissoorten die als voedselbronnen fungeren voor de grote soorten noordwaarts. En prompt worden er bultruggen langs de Britse en Noordzeekusten gespot. Experts vermoeden dat walvissen oude migratieroutes (door de Noordzee) opnieuw durven te gebruiken nu menselijke druk op sommige plekken afneemt.
Hoe weten we dat?
Recente waarnemingen tonen een duidelijke toename van grote soorten in en rond de Noordzee. Tijdens de eerste nationale walvis-tel-dag in Nederland in september 2024 telden vrijwilligers 60 bruinvissen en een dolfijnachtige langs de Nederlandse kust. In Groot-Brittannië werden tussen december 2023 en januari 2024 zeventien bultruggen waargenomen bij de Scilly-eilanden. Daarnaast melden onderzoekers, maar ook onze beroepsvissers, dat tuimelaars en blauwvintonijnen zich weer in de Noordzee laten zien. De terugkeer van walvissen en tonijnen laat zien dat de ‘staat van de natuur op de Noordzee’ helemaal niet zo slecht is als dat sommigen doen vermoeden. Aandacht voor de natuur is overal belangrijk, maar ga er géén zielig frame van maken. Roeptoeteren dat het slecht gaat lijkt meer op een verdienmodel om bij de deuren langs te kunnen gaan. Bij de deuren langs gaan en te vragen om een geldelijke bijdrage: “Want anders werkt u mee aan het einde van de natuur en misschien wel de hele wereld”. Tja, zo iemand laat je ethisch en moreel niet in de kou staan……………….maar je kunt ook bedenken: “Is dat in alle gevallen wel zo nodig?”. De Postcodeloterij zou ook eens voor ons na moeten denken. “Waar is het nuttig en waar is het noodzakelijk?”.
