De garnalenvisserij moet uit het verdomhoekje worden gehaald. Pakweg vijftien jaar geleden kon de garnalenvisserij nog rekenen op breed gedragen maatschappelijke waardering. Inmiddels lijkt diezelfde groep producenten van een heerlijke delicatesse uit de zee eerder op de kop van Jut. Daar wil de Nederlandse Vissersbond verandering in brengen. ‘We leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij.’ Het maatschappelijk debat is gekanteld. Waar de Nederlandse garnalenvisserij altijd kon rekenen op veel lof, is er de laatste jaren veel vaker discussie over. De garnalensector moet aan de slag met een uitstoot van stikstof, doet dat vervolgens voortvarend en nog steeds is de natuurvergunning een groot probleem. Om nog maar te zwijgen over alle discussies rondom ruimte om te vissen (Voordelta-, VIBEG- en VISWAD-projecten). Hoe gaat dat in de landen om ons heen? Er zijn 500 garnalenvissers waarvan nog maar een magere 200 in Nederland. Dat waren er ooit 225 garnalenschepen en nu staan er nog eens 50 op om te willen saneren.
Het huidige sentiment zal zich de komende jaren onvermijdelijk vertalen naar wetgeving die voor veel garnalenvissers teveel knelt. De garnalensector wil ruimte om te kunnen vissen, nieuwe financieringsvormen en beleidsinstrumenten voor verdere innovatie en ontwikkeling. Naast ruimte om te kunnen vissen hebben de garnalenvissers een robuust verdienmodel nodig en financiële- en juridische mogelijkheden om te innoveren. “Ondernemerschap en innovatie vormen het fundament van de omslag die we als sector de komende jaren moeten maken. De doelen die de komende tijd uit een andere aanpak komen, moeten we met elkaar borgen, meetbaar maken en betaald krijgen”, zegt de zeer gedreven en gemotiveerde MSC-ambassadeur Johan Rispens uit Zoutkamp. Met het elke keer stranden van het vergunningenstelsel wint een nieuwe visie aan urgentie. ‘We kunnen niet op onze handen blijven zitten. Garnalenvissers zullen worden aangesproken en afgerekend op hun bijdragen aan maatschappelijke doelen’, zegt garnalenvisser Rispens. ‘Om de bedrijfsvoering aan te passen aan toekomstige wetgeving, hebben garnalenvissers wel voldoende tijd nodig. Alles moet nú en dat knelt. De stikstofmaatregelen zijn daar een heel goed voorbeeld van. We reduceren nu al 80%. Dat is meer dan menig andere sector doet.’
Krimp van de garnalensector en beperkingen in de bedrijfsvoering zijn onontkoombaar, sorteert de MSC-ambassadeur voor. ‘Veranderingen kunnen ook weer nieuwe kansen bieden, zoals een bijdrage leveren aan de natuurontwikkeling of verbreding van het garnalenvisserijbedrijf.’ ‘Met al deze opgaven in het vizier staan we als sector echt voor de uitdaging hoe we daar chocola van gaan maken. Je kunt terug gaan duwen of zelfs activistisch zijn, maar de huidige wetgeving krijgen we niet van tafel. Dus we hebben ons de vraag gesteld welke opgaven er precies liggen, welke oplossingsrichtingen we zien en wat de beleidsmatige en praktische blokkades zijn om tot oplossingen te komen.’ Een terugkerend struikelblok vinden de garnalenbestuurders in de keten het ‘eendimensionale denken vanuit de overheid’ en de verschillende ministeries ‘die op soms tegengestelde belangen sturen’. Maar, er wordt hard aan gewerkt door samenwerkende partijen om goede dingen te doen. Dat betekent dan visserij- en natuurbelangen elkaar moeten en gaan vinden.
Wat komt er de komende tien jaar nog op ons af? Een jonge garnalenvisser wil graag het gangbare bedrijf van zijn vader overnemen. De vraag is of dat de komende jaren gaat lukken. ‘Het totaalplaatje van wat er op onze sector afkomt ontbreekt’, vindt deze jonge ondernemer. De jongeling twijfelt of bedrijfsovername mogelijk is. ‘De regelgeving stapelt zich op’, zegt hij. Daarnaast knelt het stikstofbeleid enorm. Daar ga ik het nu niet mee redden.’ Hij twijfelt dus over de stappen die hij als jonge ondernemer kan nemen. Dat houdt hem bezig. ‘De onduidelijkheid voor de sector duurt wat mij betreft veel te lang. Het totaalplaatje wat van garnalenvissers wordt verwacht ontbreekt tot dusverre. Wat komt er de komende tien jaar nog op ons af? Het maakt voor mij de keuze voor bedrijfsovername erg lastig’, besluit hij. De Nederlandse Vissersbond is hard bezig die nodige zekerheid wel in samenwerking met natuur- en milieu organisaties, met hulp van wetenschap en overheid, te willen vinden.
Johan K. Nooitgedagt
