De Noordzee is al jaren een strijdtoneel waar beroepsvissers, energiebedrijven, zeevaart en natuurorganisaties om ruimte concurreren. Nu mengt Donald Trump zich in dit debat met zijn oproep om windmolens te verwijderen en olieboringen voorrang te geven. Europese vissers reageren sceptisch, aangezien beslissingen over de Noordzee worden genomen door de aangrenzende landen en de EU, niet door de VS.

De vissers, bij monde van voorzitter Johan K. Nooitgedagt van de Nederlandse Vissersbond, zijn kritisch op de enorme windparken die hun visgronden bedreigen. Ze vinden dat windmolens disproportioneel veel visruimte innemen, naast de gebieden die uit hoofde van natuurbescherming worden gesloten. Dit terwijl de windparken feitelijk ook natuurgebieden zijn en ook zo zouden moeten worden betiteld conform eerdere gedachten. Toch waarschuwt Nooitgedagt zijn achterban om niet te veel hoop te vestigen op Trump, omdat de Noordzee wordt beheerd door een internationale samenwerking tussen Nederland, België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Noorwegen, Duitsland en Denemarken. “Trump gaat daar niet over,” stelt hij nuchter.

Ondertussen verdedigen andere partijen de bestaande aanpak. Gerda Verburg, voorzitter van Element NL, benadrukt dat gaswinning in de Noordzee nog belangrijk is als overgangsenergiebron. “We kunnen niet zonder gas tijdens de energietransitie, en de Noordzee speelt daarin een rol. Bovendien kunnen we lege gasvelden later gebruiken voor CO2-opslag,” legt Verburg uit. Ze ziet geen ruimte voor Trump’s olieplannen en wijst erop dat fossiele brandstoffen langzaam worden uitgefaseerd.

Voormalig minister Sybilla Dekker, nu voorzitter van het Noordzeeoverleg, voegt toe dat Nederland al een gebalanceerd systeem heeft waarin belangen van visserij, natuur, zeevaart en energiebedrijven worden gewogen. Dit overlegorgaan stelt adviezen op die zelden worden genegeerd. “Wij zijn een adviesorgaan, maar onze adviezen zijn gebaseerd op brede overeenstemming,” aldus Dekker. Hoewel de vissers ooit tijdelijk uit het overleg stapten vanwege onvrede, benadrukken alle gebruikers nu het belang van een goede evenwichtige samenwerking.

Ewout van Galen van Stichting De Noordzee beweert dat ecologie nauwelijks een rol speelt in de internationale afspraken over windparken. Deze uitspraak is opmerkelijk, want juist vissers hebben al jarenlang te maken met beperkende regels die op voorspraak vanuit natuurorganisaties zijn opgelegd. In Nederland is de balans tussen natuurbehoud en economische activiteiten, zoals visserij, juist een kernpunt van beleid. “Ecologie wordt overal meegenomen, behalve in de fantasiewereld van sommige mensen,” klinkt het spottend vanuit delen van de visserijsector.

Ondanks frictie tussen sectoren zien betrokken partijen in Nederland het Noordzeeoverleg als een succesvolle manier om consensus te bereiken. Internationale samenwerking, zoals een geïntegreerd offshore energienet, wordt verder ontwikkeld. Dekker ziet zelfs mogelijkheden voor een internationale Noordzee-autoriteit, maar benadrukt dat eerst nationaal alles op orde moet zijn. De strijd om ruimte op de Noordzee is nog niet voorbij, maar Europa lijkt vastberaden om een toekomstgerichte balans te vinden tussen economische en ecologische belangen.

Dit artikel is samengesteld op basis van een publicatie in de Telegraaf van dinsdag 7 januari 2025