Maandag 6 oktober vond de stakeholderbijeenkomst van het onderzoeksprogramma OR-Else plaats. Centraal stond het inspelen op toekomstige scenario’s rondom zeespiegelstijging, ruimtegebruik op zee en met name zandwinning op zee. De voorraden kostbaar marien zand in de Nederlandse Noordzee zijn niet oneindig. Op dit moment wordt jaarlijks 10 tot 12 miljoen kubieke meter zand gewonnen. Door de groeiende vraag voor bouwprojecten en kustverdediging zal deze hoeveelheid naar verwachting sterk toenemen in de toekomst.

Scenario’s van zeespiegelstijging en zandvraag

Martin Baptist, projectleider van OR-Else, presenteerde een voorspelling van de verwachte zeespiegelstijging en de vraag naar Noordzeezand. In het meest gunstige scenario stijgt de zeespiegel met ongeveer 40 tot 50 centimeter, in een minder gunstig scenario met circa 80 tot 90 centimeter en in de extremere scenario’s zelfs tot 2,5 meter in 2100 ten opzichte van het jaar 2000. De hoeveelheid zand die nodig is voor kustsuppleties, zal in alle scenario’s toenemen. In het meest extreme geval – wanneer de Arctische ijskappen smelten – kan dit oplopen tot wel 400 miljoen kubieke meter per jaar.

Tijdens de bijeenkomst werd ook een kaart getoond die inzicht geeft in de gebieden binnen de 12-mijlszone waar zand gewonnen mag worden. Op veel locaties is zand schaars. Wat betreft ruimtegebruik spelen dezelfde factoren als in de visserij: windparken op zee, scheepvaartroutes, natuurgebieden en in toenemende mate defensie claimen veel ruimte, waardoor andere economische partijen moeten werken met wat overblijft.

Nederlandse Vissersbond denkt mee over toekomstscenario’s

Na de presentatie en de kaart volgde het belangrijkste deel van de dag: een workshop waarin stakeholders gedachten uitwisselden over de toekomst van de Noordzee en de rol van zandwinning daarin. Thomas van den Beukel nam namens de Nederlandse Vissersbond deel aan de groep die de uitdagingen voor een scenario met hoge ruimtedruk door windparken op zee (70 GW) en extreme zeespiegelstijging doornam. In zo’n scenario, waarbij ook de hoeveelheid zandwinning hoog is, zou innovatief medegebruik en een andere indeling van de zee bijna onontkoombaar zijn.

De uitkomsten van de stakeholdermeetings worden meegenomen in het onderzoek. De vissers, als groep met de meeste kennis en ervaring, spelen hierin een onmisbare rol. Bent u geïnteresseerd in dit project en wilt u meedenken of uw ervaringen delen? Dat kan bij de interactieve workshop op vrijdagmiddag 24 oktober 2025 van 13:00 tot 17:00 in IJmuiden. U kunt zich aanmelden via deze link. Wageningen Marine Research (WMR) en de Nederlandse Vissersbond hopen op uw komst!