De Nederlandse vertegenwoordigers in de Visserijcommissie van het Europees Parlement pleiten voor maatregelen om de overlast van aalscholvers aan te kunnen pakken. Het grote aantal aalscholvers in Europa vormt niet alleen een bedreiging voor de visstand maar ook voor het ecosysteem. De aalscholver is echter een beschermde soort wat een belemmering is voor beheersmaatregelen. De Europarlementariërs Annie Pierik-Schreier(CDA), Bert Jan Ruissen (SGP) en Peter van Daalen (CU) kregen bijval van collega’s uit andere lidstaten zoals Kroatië, Frankrijk en Spanje.
Omvang van de populatie
De aalscholver is een beschermde vogelsoort onder de Europese Vogelrichtlijn, de Bern-conventie en het AEWA-verdrag. De Nederlandse populatie is sinds de ’70 met een factor 10 groter geworden en stabiliseert de laatste jaren tot een omvang van ca. 21.000 broedvogels (2019, bron: https://stats.sovon.nl/stats/soort/720). In de wintermaanden loopt het aantal op tot 26.000 exemplaren en tijdens de trekperiode in het najaar tot wel 72.000 vogels. De staat van instandhouding volgens Natura 2000 van de broed- en treksvogels is gunstig. Aalscholvers zijn in heel Nederland te vinden met concentraties (kolonies) langs de kust en de grote binnenwateren zoals het IJsselmeergebied (kaart Sovon). Het hele jaar door herbergen IJsselmeer en Markermeer de grootste concentraties, gevolgd door het Deltagebied en de Grote Rivieren. In de Waddenzee verblijven in de nazomer duizenden Aalscholvers, maar midden in de winter slechts een fractie daarvan. De landelijke aantallen namen door het wegvallen van (intensieve) vervolging en het terugdringen van waterverontreiniging sterk toe sinds midden jaren zeventig, net als elders in Europa. De toename vond het eerst plaats in het IJsselmeergebied, waar de aantallen sinds begin jaren negentig niet meer groeien. De uitbreiding over andere delen van het land kreeg vooral in de jaren negentig zijn beslag. Een dergelijke stabilisatie treedt ook elders in NW-Europa op (bron: www.sovon.nl). Recent onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat laat een neergang van het aantal broedparen in het IJsselmeer en Markermeer zien.
Schade door aalscholvers
Een aalscholver eet per dag tussen de 170 en 700 gram vis, gemiddeld 435 gram vis. Met name vissen tussen de 15 en 40 cm. De Nederlandse aalscholverpopulatie (minimaal 21.000 vogels) eet dan al snel 9.135 kg (9 ton) vis per dag. Per jaar is dat 3.334.275 kg (3.334 ton) per jaar aan vis uit de Nederlandse wateren. Dat is nog exclusief de consumptie in het najaar als grote aantallen (tienduizenden) trekkende aalscholvers zich aan vis uit Nederlandse wateren te goed doen. In andere Europese landen is dit soortgelijk.
Sportvisserij Nederland heeft in 2008 de aalscholverschade in kaart gebracht. In het rapport Effecten van aalscholvers op visbestanden (Laak et.al. 2008) staat dat “in 64% van de onderzochte wateren aalscholverschade is vastgesteld. Een brasempopulatie die voornamelijk bestaat uit alleen kleine en hele grote exemplaren is onnatuurlijk en onevenwichtig. Het grijpt in op de voedselketen in zijn geheel voor een dergelijk water. Bovendien zullen de grote oude dieren op termijn sterven en wanneer er geen aanwas is doordat de middenklasse wordt weggevreten zal het bestand aan paairijpe dieren sterk verminderen.” En dan te bedenken dat de brasempopulatie op het IJsselmeer en Markermeer door de overheid extra beschermd wordt. Beroepsvissers in de kust- en binnenwateren klagen al sinds de jaren ’90 over schade door aalscholvers. Een veel gehoorde klacht is dat er jaarlijks voldoende jonge vis (15-40 cm) is, maar dat daarvan maar een klein deel groot wordt. De schade die aalscholvers veroorzaken beperkt zich niet alleen tot het opeten van vis maar vooral het beschadigen ervan waardoor deze later alsnog sterft.
Bescherm de vis tegen de aalscholver
De Nederlandse overheid geeft miljoenen uit aan het verbeteren van de visstand in de Nederlandse wateren en beperkt de vangstmogelijkheden van beroepsvissers, maar doet niets aan de schade die aalscholvers aan de visstand veroorzaken. In het IJsselmeer en Markermeer is het bijvoorbeeld sinds 2014 niet meer toegestaan om in de havens met de zegen te vissen, omdat hierdoor teveel jonge vis zou worden weggevangen door de beroepsvissers. Deze maatregel maakt onderdeel uit van een Actieplan toekomstbestendig visserijbeheer IJsselmeergebied om de schubvis-populatie in het IJsselmeer en Markermeer weer gezonde te maken. Echter, vooral in de wintermaanden, als veel vissoorten een veilige haven opzoeken, wacht daar de Zwarte Brigade van aalscholvers die zich tegoed doet aan de schuilende (kwetsbare) vis. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) wil de brasempopulatie in het IJsselmeer en Markermeer beschermen door van beroepsvissers hun vangstrechten te minimaliseren.
In het Markermeer worden miljoenen euro’s aan belastinggeld gespendeerd voor de aanleg van de Marker Wadden. Dit project is bedoeld om de visstand te verbeteren zodat op deze opgespoten eilanden een vogelparadijs kan ontstaan. Een ander miljoenen project is de Vismigratierivier, een gat in de Afsluitdijk, bedoeld om trekvissen te helpen van en naar zee te trekken. Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de vele projecten die in Nederlandse wateren worden uitgevoerd om de visstand en de natuur te laten ontwikkelen.
“De aalscholver is niet een alleen een geduchte concurrent van de visserman maar ook van andere visetende vogels. In gebieden waar de visstand moet herstellen zal zowel de visserman als ook de aalscholver beperkt moeten worden. Het is nu alleen de visserman die moet inboeten en dat is niet juist” aldus Derk Jan Berends, secretaris van de Nederlandse Vissersbond.
De Nederlandse Vissersbond pleit al veel langer voor maatregelen. Dat begon al in 1996 met de oprichting van de PO-IJsselmeer. Uiteraard geven we nu weer ondersteuning, net als de Nederlandse Visserijcommissie, voor het opheffen van de beschermde status en het nemen van beheersmaatregelen in die gebieden (wateren) waar gestreefd wordt naar herstel van de visstand zoals op het IJsselmeer en Markermeer en in de Waddenzee. “Wij zijn blij met de inzet van onze Europarlementariërs voor het beheer van de aalscholverpopulatie. Dat is in het belang van de visstand, de (andere) visetende watervogels en de visserij. Iets waar vissers dus al jaren om vragen.” aldus Berends.
Lees ook het artikel ‘Europarlement wil korte metten maken met aalscholver: ‘Sommige vissoorten worden bedreigd’ in het Algemeen Dagblad.
Voor meer informatie
Kunt u contact opnemen met Derk Jan Berends via 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
Derk Jan Berends
