Biologisch ‘groene’ verantwoorde leugens komen vandaag de dag steeds meer voor. Er zijn twee soorten. Enerzijds de bewering vanuit het natuurbelang om iets te beschermen of te herstellen wat helemaal zijn doel voorbij schiet. Zeggen dat iets bijna uitgeroeid is of ergens een tekort van is, terwijl er nog voldoende van bestaat maar op een andere locatie. Het kan ook tijdelijk zijn. De natuur kent fluctuaties. Anderzijds is er de leugen dat iets ‘groen’ geproduceerd wordt en dat het na enig journalistiek onderzoek helemaal niet waar blijkt te zijn. Samengevat pleegt men dit ‘greenwashing’ te noemen. Ook hier is er zoiets: verbeter de wereld en begin vooral bij jezelf.
De leugen die groen is
‘De groene leugen’ werd bij mij casuïstiek binnengebracht door Wout van der Berg, voormalig mosselkweker, regionaal politicus en destijds voorzitter van de Vissersvereniging Bruinisse. Nu wil ik niet zeggen dat Wout zat te liegen. Nee, het tegendeel is waar maar volgens mij kwam de visserij toen voor het eerst met een sticker in de vorm van een waarschuwingsbord met in het midden: “de groene leugen regeert”. Was het de tijd van mosselzaadvisserij Waddenzee dan zag je in Den Oever en Harlingen alleen maar auto’s met zo’n sticker achterop. De mosselkwekers hadden daar alle aanleiding toe omdat er een forse aanvaring dreigde met de NGO’s op en rond de Waddenzee. Intensieve procedures met juristen zouden volgen en Wout en zijn kompanen zijn voor een landing gegaan wat nu (algemeen) doorgaat voor het Mosselconvenant. Een leerstoel op zich.
Integriteit
‘Greenwashing’ is ook iets van producenten en dat kan wat anders zijn dan het voorbeeld zoals hierboven genoemd. Voor een korte introductie verdiepte ik mij in het boek van de Duitse Kathrin Hartman, Frankfurt. Zij schreef in 2018 over ‘Die grüne Lüge’. Het komt er in zijn algemeenheid op neer dat er ontzettend veel nepnieuws is en ondertussen denkt de consument goed bezig te zijn. Hoe stel je nu de integriteit van een dergelijke handelswijze vast? Daar zou toch de certificering voor moeten gelden? Veel groen praten en verpakken, maar ondertussen ‘business as usual’. Het lijkt soms alsof mensen zich graag willen laten misleiden.
Plastic Planet
Toen de containers van de MSC Zoe begin 2019 overboord vielen en de burgemeesters van de Waddeneilanden zagen hoe de plastic spilzieke luxe lifestyle producten het strand op spoelden was de wereld even te klein. Bij de ramp zagen we echter (nog) geen plaatjes van dode zeedieren tussen een afvaltapijt van plastic dingetjes afkomstig uit zo’n 350 containers. De reder MSC wist niet hoe snel hij moest zeggen dat alles weer werd opgeruimd. De vervuiler betaalt. Feit is dat vissers en vrijwilligers al heel veel zelf hebben opgeruimd. Ook hadden vissers schade en er is nog steeds geen cent betaald. Let op: binnenkort komt het sein ‘alles is opgeruimd’ en je ziet de reder niet meer terug. ‘We zullen alle opruimkosten vergoeden’, blijkt (deels) één grote groene leugen te zijn.
Deepwater Horizon
Een explosie van olie op 20 april 2010 in de Golf van Mexico. Bekijk de bioscoopfilm eens (Netflix). Ook nu nog steeds spoelen resten olie aan. De oliemaatschappij (lees verzekering) was echter al snel klaar met opruimen. De conclusie was: er is geen schade geweest voor het milieu. Alle kwaliteiten zijn hersteld. Zeebioloog en duiker Porter weet wel beter en heeft zijn bevindingen in een wetenschappelijk vakblad gepubliceerd. Zijn conclusie: onderwater lijkt het wel een spookstad. Slechts twee dagen na de blow-out op het booreiland voltrok zich de tweede nog veel grotere ramp. De olievlek werd bestreden met een sproeimiddel. Zeven miljoen liter puur gif is gebruikt onder de noemer van een schoonmaakmiddel. Experts spreken van een ‘Tsjernobyl onder water’ (Wo ist das Gift geblieben?; Die Zeit, 14 april 2011). Een cultuur van onverschilligheid die met name de vissers in hun ziel raakt. Dit alles onder de noemer we hebben de zaak weer schoon opgeleverd. Eén grove groene leugen en wat kunnen we daar nu samen tegen doen?
Deze column van Johan Nooitgedagt is eerder geplaatst in Vismagazine.
