De Waddenzee – Het is alweer een tijdje geleden dat ik een boek van André Seinen (Meromar Seafoods te Harlingen) kreeg. Het boek lag nog steeds op de stapel van ‘nog niet gelezen boeken’. Een boek over de Wadden-geschiedenis geschreven door Mathijs Deen. ‘Hier, moet je eens lezen’, zei André op aardige maar zeer direct gemeende toon. Daarop volgend: ‘Is zeer interessant en dan begrijpen we alles ook beter. Zou eigenlijk iedereen moeten lezen’.
Veranderlijk gebied langs de kust
De Waddenzee, zoals we deze kennen is een veranderlijk en woest kustgebied waar wij mensen graag dingen vastleggen en in een statische mooie volmaakte situatie willen (be)houden terwijl juist alles blijft bewegen. In zijn boek vertelt schrijver Deen een verhaal van vissers en boeren, krijgsheren van het Romeinse Rijk, de Vikingen, de Friezen, piraten, lekenbroeders, vluchtelingen, piraten, schipbreukelingen, gelukzoekers, badgasten en bezetters. Dat allemaal binnen de kaders van wind, heel veel wind, water, soms heel veel water en vooral zand. ‘Oeral’ (is wat anders dan Oerol) is wol wat zeggen de Friezen. De eilanders zijn nog steeds de jutters van weleer. De eilanden hebben door de eeuwen heen nog steeds de thuishaven voor goed gekwalificeerde zeelieden. Op Terschelling staat immers nog steeds de beste Hogere Zeevaartschool. Maar de eilanden waren volgens schrijver Deen ook altijd de wijkplaats en het onderkomen voor vluchtende vervolgden en de geliefde plek voor ‘overkanters’ (op Urk heet dat ‘vreemden’) die de verplichtingen en lasten van zich af wilden schudden en weg wilden glijden van hun dagelijkse sleurende bestaan.
Rijke vergezichten
In de binnenkant van het schutblad staan kaarttekeningen afgebeeld van de Waddenzee 100 jaar na Chr. In de Romeinse tijd, 800 jaar na Chr., het jaar 1500 en heden (herstel: najaar 2013 is de uitgave-datum van het boek). Ook zien we het terpengebied van Friesland, maar teveel om hier te noemen. Ik wil naar het stuk over de IJstijd die afloopt en het ontstaan van het Wad. De komst van de eilanden. Dit hoofdstuk herbergt het verhaal van de Texelaar Adri Vonk (geboren 1957, zoon van Cor Vonk). Adri vist zelf niet meer, maar zijn zoon (ook een Cor Vonk) is de schipper van de TX 1 (voorman EMK-aktiegroep).
Platvisjager
Adri is van de boomkorgeneratie en heeft dat zo’n veertig jaar gedaan. Van het Kanaal (haringvissen), de gehele Noordzee over (tong) en op de Doggersbank (schol). Hij heeft een berg heerlijke verse vis gevangen waar je niet overheen kunt kijken. Dat gebeurde op de traditionele manier met 2000 pk hoofdmotor. De schrijver Deen kan er poëtisch over verhalen wanneer Adri vanuit het stuurhuis aan dek kijkt in de richting van de stortbak om te kijken wat deze rijke zee allemaal aan vis boven water brengt. Er was echter veel meer wat Adri zijn hart sneller deed kloppen. Adri zijn buitengewone belangstelling voor de oertijd.
Fossiele overblijfselen
Langs de oude oevers van de rivieren uit de oertijd, waar nu Noordzee is, kent Adri de geultjes van rivierlopen als zijn broekzak. Daar liggen op de juiste plekken de oude botten van meanderende kuddedieren die ons vandaag de dag nog steeds veel kunnen vertellen. Adri gooide het niet overboord, maar nam ze mee naar huis voor opslag. Dat is nu een geroemde verzameling geworden en de eerlijkheid vertelt mij dat hij niet de enige onder de vissers is die deze uit de hand gelopen hobby heeft. De verzameling telt overblijfselen van walvissen, ijstijddieren en fossielen zoals schedels, wervels en slagtanden. Een verhaal van jaren bewegingen in de natuur.
Andere vismethode
Het tijdperk van de boomkor was even voorbij. De vissers mochten immers met de puls (kleine stroomschokjes) vissen. Consequentie daarvan was dat je de fossielen niet of nauwelijks meer zou vangen. De EU heeft de pulsvisserij nu verboden. De boomkorvissers gaan weer botten vangen uit de oertijd. Adri zijn verzameling (dubbelzinnig tegen zijn zin) gaat weer groeien. Schrijver Deen wist dit en zoveel meer in zijn boek van 2013 reeds te duiden. Met die veranderingen zullen we moeten leren leven. Dit boek is een meeslepende en boeiende reis door de geschiedenis van de Wadden.
Deze column van Johan Nooitgedagt werd eerder geplaatst in FishTrend.
