Migranten en vluchtelingen die over zee reizen, zijn geen nieuw fenomeen. Wanhopige mensen in alle delen van de wereld hebben generaties lang hun leven gewaagd aan boord van niet-zeewaardige schepen en andere vaartuigen. Onveilige migratie over zee van vluchtelingen wordt ook aan de lijve ondervonden door vissers. We hebben gezien hoe het kan gebeuren dat een kotter vluchtelingen moest redden op zee. In dit kader speelt voor ons de vraag hoe een kapitein van een schip dient te handelen bij het aantreffen van drenkelingen/migranten op zee? De International Maritime Organization (IMO) geeft hier met behulp van Internationale wetgeving een antwoord op.
Verplichting van de kapitein op het schip die drenkelingen/migranten op zee aantreft
Het is al een eeuwenoude maritieme traditie evenals verplichting dat een kapitein (schipper) hulp biedt aan mensen in nood op zee zonder rekening te houden met hun nationaliteit, status of de omstandigheden waarin ze worden gevonden. Dit is ook verankerd in het internationale recht. Het nakomen van deze verplichting is erg belangrijk voor het behoud van de maritieme integriteit. Dit is onder meer gebaseerd op twee belangrijke teksten die te vinden zijn in het Verdrag van de Verenigde Naties van 1982 inzake het Recht van de Zee (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS). Dit verdrag bepaalt dat:
‘Elke staat zal de kapitein van een schip dat zijn vlag voert, zo eisen, voor zover hij dit kan doen zonder ernstig gevaar voor het schip:
(a) Om assistentie te verlenen aan een persoon die op zee in gevaar wordt aangetroffen;
(b) Met alle mogelijke snelheid doorgaan om personen te redden in nood, indien op de hoogte van hun behoefte aan hulp, in zo voor zover redelijkerwijs van hem mag worden verwacht ‘
(Artikel 98, lid 1).
Het Internationaal Verdrag voor de veiligheid van mensenlevens op zee (International Convention for the Safety of Life at Sea, het SOLAS-verdrag) verplicht de ‘kapitein van een schip op zee dat in staat is in hulp te kunnen voorzien, bij het ontvangen van informatie van enige bron dat er personen in nood zijn op zee, … om met alle snelheid hulp aan hen te verlenen, indien mogelijk hen of de opsporings- en reddingsdienst meedelen dat het schip dit doet'(SOLAS-verordening V / 33.1).
Acties die de kapitein moet verrichten
Wanneer is gevraagd om hulp te bieden bij het redden van personen in nood op zee moet de kapitein van het schip, indien mogelijk de volgende acties verrichten:
- De scheepsuitrusting en reddingsmiddelen identificeren die geschikt kunnen zijn voor de reddingsoperatie;
- Bepalen of speciale regelingen, extra apparatuur of assistentie nodig kunnen zijn voor de reddingsoperatie;
- Plannen en procedures uitvoeren om de veiligheid van de bemanning en het schip te waarborgen; en
- De eigenaar / exploitant en agent van het schip in de volgende geplande aanloophaven op de hoogte brengen van de reddingsactie.
- Bij het redden van personen op zee moet de kapitein van het hulpverlenende schip, bij het opvolgen van een rekest, het Rescue Coordination Center (RCC) dat verantwoordelijk is voor het opsporings- en reddingsgebied, indien mogelijk de volgende specifieke informatie verstrekken:
- gegevens van het meewerkende schip, waaronder: naam, vlag en haven van registratie; naam en adres van de eigenaar / exploitant en agent van het schip in de volgende haven; positie van het schip, maximale snelheid en volgende beoogde aanloophaven; huidige veiligheids- en beveiligingsstatus en uithoudingsvermogen met extra personen aan boord;
- details van de geredde personen, waaronder: totaal aantal; naam, geslacht en leeftijd; ogenschijnlijke gezondheid en medische toestand (inclusief eventuele speciale medische behoeften);
- Voltooide acties of acties die de kapitein van plan is uit te voeren;
- De voorkeursregeling en locatie van de kapitein voor het ontschepen of overbrengen van de geredde personen, bedenkend dat geredde personen niet van boord moeten gaan of naar een plaats moeten worden overgebracht waar hun leven of veiligheid in gevaar zou kunnen komen;
- Alle hulp die nodig is van het assisterende schip (d.w.z. vanwege beperkingen en kenmerken van de uitrusting van het schip, beschikbare mankracht, voorraden, enz.); en
- eventuele speciale factoren (bijv. veiligheid van de navigatie, heersende weersomstandigheden, tijdgevoelige lading).
Behandeling geredde personen
Een kapitein die personen in nood op zee aan boord heeft genomen, moet hen -binnen de mogelijkheden van het schip- menselijk behandelen. Als geredde personen lijken aan te geven dat ze vluchtelingen zijn of dat ze bang zijn voor vervolging of mishandeling als ze van boord gaan op een bepaalde plaats, moet de kapitein de betrokken geredde personen meedelen dat de kapitein niet bevoegd is over een asielverzoek te horen, te overwegen of te beslissen.
Er moet contact worden opgenomen met de Office of the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) als er problemen zijn om overeenstemming te bereiken over regelingen voor de behandeling of ontscheping van geredde mensen die mogelijk asielzoeker of vluchteling zijn. Het Kustwachtcentrum is in staat de kapitein met de juiste autoriteiten door te verbinden. Het Kustwachtcentrum is 24 uur per dag te bereiken op 0223 542 300. Asielzoekers en vluchtelingen hebben ook het recht om contact op te nemen met UNHCR. Dit gebeurt meestal zo snel mogelijk na het ontschepen. Contact met het UNHCR kan direct opgenomen worden via het nummer +41 22 739 8111.
Persoonlijke situatie van de geredde personen
Geredde personen kunnen asielzoekers of vluchtelingen zijn. Daarom moet ervoor worden gezorgd dat:
- Regelingen voor het ontschepen van geredde personen niet leiden tot hun terugkeer naar een plaats waar zij vervolging of mishandeling riskeren; en
- Persoonlijke informatie met betrekking tot mogelijke asielzoekers of vluchtelingen wordt niet gedeeld met de autoriteiten van hun land van herkomst of een land waaruit ze zijn gevlucht en waarin ze een risico op schade claimen, of met personen die deze informatie aan de autoriteiten van die landen kan overbrengen.
Daarnaast zijn internationale principes voor gegevensbescherming leidraad bij het delen van persoonlijke informatie.
Ons advies
- Bied als kapitein/schipper altijd hulp aan mensen in nood op zee;
- Volg de intstructies zoals hierboven weergegeven.
- Kustwachtcentrum Nederland is 24/7 beschikbaar om de kapitein met de juiste autoriteiten in contact te brengen.
Meer informatie
Johan Nooitgedagt
Derk Jan Berends
Neem voor meer informatie contact op met Johan Nooitgedagt of Derk Jan Berends via 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
