Minister Schouten heeft aan de Tweede Kamer haar voornemens bekend gemaakt om de schubvisvisserij op het IJsselmeer en Markermeer fors te beperken. Zo wordt de zegenvisserij op brasem vanaf volgend jaar verboden, komen er forse vangstbeperkingen voor snoekbaars en krijgen de vissers te maken met het fenomeen quota en choke species; soorten die de visserij kunnen stilleggen als het quotum is vol gevist.
In een brief van negen kantjes legt de Minister uit waarom verregaande maatregelen nodig zijn om de visserij over zeven jaar aan de beleidsdoelstellingen te kunnen laten voldoen. De PO IJsselmeer (Nederlandse Vissersbond) heeft als enige van de betrokken partijen in de Regiegroep van het zogenaamde Actieplan toekomstbestendig visserijbeheer IJsselmeergebied tegen de maatregelen gestemd. De gemeente Urk zit weliswaar niet in de Regiegroep maar steunt het standpunt van de PO. De vissers laten het er niet bij zitten en hebben deze week nog een alternatief plan voor de brasem gepresenteerd aan het Ministerie van LNV.
Er blijft niets meer over…
De afgelopen dagen hebben de IJsselmeervissers met verbijstering en afschuw gereageerd op de aangekondigde maatregelen van minister Schouten. Het hing al enige tijd in de lucht maar de verwachting van veel vissers was dat er tijd en ruimte zou zijn om aan de wensen van de maatschappij te kunnen voldoen
De aangekondigde maatregelen beteken een decimering van de visserij met staande netten en de zegen. Vanaf 2006 is het aantal staande netten van ruim 4.000 teruggeschroefd naar 600. De laatste forse beperking vond plaats in 2014 toen 85% van de netten ingeleverd moesten worden. Zoals het er nu uitziet krijgen de vissers binnen 2-3 jaar te maken met quota voor onder andere snoekbaars. Het berekende quotum voor snoekbaars komt uit op 110 ton/jaar terwijl de vangsten de afgelopen jaren zijn gestegen naar ruim 440 ton. Het visbestand is enorm toegenomen. Dan zouden de vissers wederom een forse reductie van 75% voor de kiezen krijgen.
Tegelijk werd de visserij met de zegen met 95% gekort en mocht er niet meer met de zegen in de havens worden gevist. Die laatste activiteit was vooral gericht op het vangen van pootvis voor uitzet in andere wateren ten behoeve van de hengelsport. De overgebleven 17 zegenvissers mogen ieder nog maar zeven dagen per jaar vissen. Volgend jaar zouden ze helemaal niet meer mogen vissen, terwijl ook de vangsten van brasem toenemen.
“Er blijft niets over voor de vissers op deze manier. Het perspectief voor de vissers verdampt en daarmee het draagvlak voor de aangekondigde maatregelen. Het is echt heel schrijnend en niet uit te leggen”, aldus Derk Jan Berends, secretaris van de PO IJsselmeer (Nederlandse Vissersbond).
Vangstquota geen goed idee…
De vertegenwoordigers van de PO IJsselmeer hebben zich altijd uitgesproken tegen het instellen van vangstquota voor de IJsselmeervisserij. Een quotum instellen is al ingewikkeld maar het controleren en handhaven is niet eenvoudig voor een binnenwater.
Op het IJsselmeer wordt al decennialang gewerkt met sturing van visserij-inspanning in plaats van quota. Voor controle en handhaving werkt dat goed omdat het eenvoudig is vast te stellen of een schip op zee ligt of in de haven. De vangtuigen zijn voorzien van unieke registratiecodes (merkjes) voor controle op zee of in de haven. Het grootste deel van de vissers voert hun vis op een erkende visafslag aan. Een enkeling krijgt van de PO ontheffing onder de voorwaarde dat de vangsten aan de PO worden gemeld. Alle vissers vullen verplicht iedere visreis een logboek in dat ze bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) moeten indienen voor registratie en controle. De Minister heeft de mogelijkheid als visserijbeheerder om de visserij-inspanning aan te passen als dat voor de draagkracht van het visbestand nodig is.
Het instellen van een quotum betekent een grote verandering voor vissers en overheid. Allereerst is de vraag hoe je een realistisch quotum vaststelt voor visbestanden waarvan maar beperkte kennis over bestaat; een zogenaamde data limited stock. Vervolgens is de vraag hoe je het quotum onder de vissers wil verdelen. In de brief van de Minister wordt verwezen naar de eigen verantwoordelijkheid van de vissers maar dan moeten die daar wel achter staan, nog afgezien van de vraag hoe je de rijkdom of armoede onder elkaar moet verdelen.
Tenslotte is het fenomeen choke species een heet hangijzer. Dat leidt tot ongewenst gedrag omdat vissers er alles aan zullen doen om de spaarzame kansen te benutten om hun quota vol te vissen. “Het huidige systeem van nettensturing is niet optimaal maar het uitbreiden met een quotum gaat in onze ogen leiden tot een onwerkbare situatie. Dat zeggen we niet zomaar want we weten hoe het is om met quota en verdeling te werken op de Noordzee. En de vissers zien het helemaal niet zitten”, aldus Derk Jan Berends, secretaris van de PO IJsselmeer (Nederlandse Vissersbond).
Geef ons meer tijd…
Alles is er nu op gericht om in 2027 de visserij op brasem, snoekbaars, baars en blankvoorn, aan de beleidsdoelstellingen te laten voldoen. Die beleidsdoelstellingen komen voort uit de Visserijwet, de Kaderrichtlijn Water en de Wet Natuurbescherming. “Vissers begrijpen wel dat verandering nodig is om te kunnen voldoen aan al beleidseisen maar niet in het tempo waarin het nu gaat. Geef ons meer tijd om aan te tonen dat de visbestanden verder kunnen groeien nu de visserij-inspanning al op een laag niveau ligt. We moeten realistische doelen stellen voor de omvang van de visbestanden rekening houdend met de natuurlijke variatie en de draagkracht van het sterk veranderde ecosysteem. Dat vraagt om goede samenwerking en meer onderzoek”, aldus Berends.
Samenwerken aan een toekomst
De betrokken partijen binnen het Actieplan werken constructief samen aan oplossingen om te komen tot een duurzaam visserijbeheer. De PO IJsselmeer (Nederlandse Vissersbond) neemt namens de vissers actief deel aan de vele bijeenkomsten en gesprekken. De tijd dat de partijen elkaar bij de rechter troffen ligt alweer een tijdje achter ons en dat is maar goed ook. Er is meer begrip en respect voor elkaar ontstaan en dat zie je niet alleen aan de bestuurstafels. Ook in de praktijk zijn de contacten tussen bijvoorbeeld mensen van de sportvisserij en vogelbescherming die met beroepsvissers mee gaan en goede contacten onderhouden. Maar ook onderzoekers en vissers treffen elkaar om te spreken over de ontwikkeling van de visbestanden en het verbeteren van de gegevens.
Zo troffen op initiatief van de PO IJsselmeer en onder de leiding van Arda Gerkens (Stichting Transitie IJsselmeer) onderzoekers van Wageningen Marine Research (WMR) en IJsselmeervissers elkaar afgelopen vrijdag op het kantoor van de Nederlandse Vissersbond op Urk. De bijeenkomst was uitermate constructief en heeft geleid tot vervolgafspraken. Ook het project Verstandig Vissen waarbij vissers, onderzoekers en deskundigen is een voorbeeld van de samenwerking gericht op het verkrijgen van een representatief beeld van de toestand en ontwikkeling van de verschillende visbestanden en het nastreven van een duurzaam visserijbeheer.
Alternatief plan voor de brasemvisserij
De zegenvisserij eind volgend jaar stopzetten betekent een inkomensverlies voor de vissers maar ook het verlies aan belangrijke informatie over brasem. Het is een maatregel uit voorzorg genomen maar het is beter om een representatief beeld van het visbestand te krijgen door juist te blijven vissen en tegelijk onderzoek te doen. Dat is nu juist de reden dat vissers afgelopen dagen bij elkaar hebben gezeten om een alternatief plan op te stellen.
Het voorstel is om niet te wachten met onderzoek tot volgend visseizoen (vanaf 1 november 2021) maar al volgende maand ermee te starten. Het idee is dat één visserijbedrijf volledig stopt met de commerciële visserij voor de periode van vier jaren om zich toe te leggen op onderzoek met de zegen naar brasem in het IJsselmeer. De andere zegenvissers werken ook mee aan onderzoek maar kunnen wel commercieel blijven doorvissen op brasem. Dat betreft maximaal drie schepen die voornamelijk op het Markermeer vissen. De visserij wordt verder beperkt en tegelijk wordt er intensief onderzoek gedaan naar het visbestand.
Politiek laat van je horen…
De volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer gaan aanstaande maandag het debat met minister Schouten aan in het Algemeen Overleg over de brief die ze heeft gestuurd. Wij gaan ervan uit dat ook de brief met het voorstel van de PO IJsselmeer over een alternatief voor de brasemvisserij erbij wordt betrokken. Geef ons meer tijd.
Meer informatie
Johan Nooitgedagt
Derk Jan Berends
Neem voor meer informatie contact op met Johan K. Nooitgedagt of Derk Jan Berends via 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
