‘Keer op keer, zo laat Frankopan op overtuigende wijze zien, blijkt het klimaat van invloed te zijn geweest op het verloop van de menselijke geschiedenis.’ ‘Een schokkende en haast encyclopedisch alomvattende geschiedenis van de aarde.’ Wanneer we het over de wereldgeschiedenis hebben, denken we doorgaans niet meteen aan de zwaarste overstromingen, de hardnekkigste droogteperiodes of de veranderende ecosystemen. Maar in de lange geschiedenis van onze planeet is geen element zo allesbepalend geweest als de natuur. Vulkaanuitbarstingen, aardverschuivingen, klimaatveranderingen en andere transformaties hebben een cruciale rol gespeeld in het verloop van de geschiedenis – en zullen ook in de toekomst allesbepalend zijn. In de zomer van 2023 las ik het boek: “De transformatie van de aarde, een nieuwe wereldgeschiedenis van 800 bladzijden”.
De Onzichtbare Kracht van de Natuur in de Geschiedenis van de Visserij
In de rijke geschiedenis van de visserij is er een verhaal dat vaak over het hoofd wordt gezien – het verhaal van de onzichtbare kracht van de natuur. Terwijl we ons meestal richten op de avonturen van zeevaarders en de evolutie van vistechnieken, schetst historicus Peter Frankopan in zijn boek “De transformatie van de aarde” een fascinerend beeld van hoe Moeder Natuur de visserij door de eeuwen heen heeft gevormd. Van oudsher hebben vissers vertrouwd op de zee als een onuitputtelijke bron van voedsel en rijkdom. Maar wat we vaak over het hoofd zien, zijn de diepgaande invloeden van natuurlijke gebeurtenissen op deze bedrijfstak. Neem bijvoorbeeld de ontdekking van de overvloedige visgronden aan de noordoostkust van het huidige Canada. Toen ontdekkingsreiziger John Cabot daar landde, was hij overweldigd door de enorme hoeveelheid vis. Dit was geen toeval, maar eerder het resultaat van natuurlijke omstandigheden die de vispopulaties gunstig beïnvloedden. De zeeën krioelden van vis, dankzij gunstige ecologische omstandigheden. Dit bracht niet alleen voedsel op tafel, maar ook rijkdom voor degenen die deze overvloed konden benutten. Hier zien we hoe de natuur, in de vorm van gunstige omgevingsfactoren, een sleutelrol speelde in het vormgeven van de visserijgeschiedenis.
Culturele- en sociale veranderingen
Frankopan gaat echter verder dan alleen de materiële voordelen van de natuur voor de visserij. Hij onderzoekt ook hoe klimaatveranderingen en andere natuurfenomenen culturele en sociale veranderingen hebben teweeggebracht. De interactie tussen mens en natuur gedurende duizenden jaren heeft geleid tot het ontstaan van verschillende religies en talen, evenals tot een diepgaande fascinatie met het begrijpen en beheersen van weerpatronen. Een ander cruciaal aspect dat Frankopan benadrukt, is de impact van natuurrampen op visserijgemeenschappen. Bij rampen zoals overstromingen of klimaatverandering worden de armen vaak onevenredig hard getroffen. Voedseltekorten en hongersnoden bedreigen degenen die al weinig middelen hebben, waardoor sociale en economische ongelijkheden werden vergroot.
Fascinerende relaties
In het licht van de klimaatverandering van de 21e eeuw, waarbij ‘voorspellingen’ wijzen op een toenemende temperatuur, herinnert Frankopan ons eraan dat deze veranderingen, hoewel zorgwekkend, bescheiden lijken in vergelijking met de extreme klimaatschommelingen in de geschiedenis. Deze context maakt het des te belangrijker om de risico’s van klimaatverandering serieus te nemen en er proactief op te reageren. Kortom, de geschiedenis van de visserij, zoals verteld door Peter Frankopan, biedt een fascinerende inkijk in de relatie tussen mens en natuur. Het herinnert ons eraan dat de krachten van de natuur onzichtbare, maar machtige spelers zijn in de menselijke geschiedenis. Of het nu gaat om overvloedige visgronden of natuurrampen, de natuur heeft altijd haar stempel gedrukt op de visserij en zal dat blijven doen, terwijl wij als mensheid onze weg banen door de eindeloze golven van de geschiedenis.
Johan K. Nooitgedagt
