Het Bureau Risicobeoordeling & Onderzoek (BuRO) van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) heeft een negatief advies uitgebracht aan het ministerie van Medische Zorg en Sport (MZS) over de consumptie van Chinese wolhandkrab. Het eten ervan brengt volgens BuRO gezondheidsrisico’s met zich mee omdat het product te veel dioxines en dioxine-achtige PCB’s bevat. Dat komt omdat het BuRO zich baseert op de nieuwe norm voor veilige consumptie die recentelijk door de Europese voedselveiligheid autoriteit (EFSA) is vastgesteld en die maar liefst een factor 7 lager ligt dan de internationaal erkende norm van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Wat gisteren veilig was, is dat vandaag niet meer. Voor Nederlandse wolhandkrab vissers en handelaren kan dat dramatische gevolgen hebben.
Wat zijn de gezondheidsrisico’s?
De Chinese wolhandkrab bevat dioxines en dioxine-achtige PCB’s (polychloorbifenylen). Langdurige blootstelling aan deze stoffen leidt volgens BuRO mogelijk tot effecten op het nageslacht.
Advies van BuRO over de risico’s van consumptie van vlees van het lijf van de Chinese wolhandkrab
(bron: NVWA)
Het gaat dan om langdurige blootstelling (consumptie). BuRO heeft laten uitzoeken hoeveel wolhandkrab er wordt gevangen en verhandeld en heeft specifiek onder de Aziatische (vooral Chinese) bevolking in Nederland na laten gaan hoeveel wolhandkrab wordt geconsumeerd. Dit gecombineerd met de gemeten gehaltes aan dioxines en dioxine-achtige PCB’s resulteerde in een risicobeoordeling en het advies van BuRO.
Sinds 1 april 2011 een vangstverbod voor wolhandkrab uit verschillende Nederlandse vangstgebieden. De consumeerbare delen van de wolhandkrab bestaan uit wit- en bruinvlees. In Verordening (EG) nr. 1881/2006 zijn voor witvlees van de krab (algemeen) maximumgehaltes vastgesteld. Sinds 2001 wordt voor veilige consumptie de norm van de Wereldgezondheidsorganisatie gehanteerd van een TWI (tolerable weekly intake) van 14 pg TEQ/kg lichaamsgewicht. BuRO heeft dit in haar advies uitgewerkt naar de blootstelling gemiddeld over een jaar. De totale blootstelling mag niet hoger zijn dan 728 pg TEQ/kg lichaamsgewicht. Maximumgehaltes voor bruinvlees van de krab (algemeen) ontbreken omdat de wetgever er vanuit gaat dat bruinvlees van deze krab niet gegeten wordt. De concentratie dioxines en dioxine-achtige PCB’s in het vlees van het lijf (vooral bruinvlees) is bij een conservatieve aanname een factor 15 hoger dan in het vlees van de poten en scharen (witvlees).
BuRO concludeert dat op basis van een TWI van 14 pg TEQ/kg lichaamsgewicht de totale jaarlijkse blootstelling voor volwassenen bij normale consumptie van alle delen van de wolhandkrab (poten, scharen en lijf) niet wordt overschreden. Normale wijze houdt dan in een keer per twee weken 4-5 krabben per persoon. Voor kinderen en echte liefhebbers (2-3 x per week 8 of meer krabben per persoon) kunnen gezondheidseffecten dan niet worden uitgesloten. Als alleen de poten en scharen (witvlees) worden geconsumeerd dan zou dat veilig moeten zijn voor alle groepen consumenten.
Als echter het uitgangspunt is een TWI, zoals door EFSA vastgesteld, van 2 pg TEQ/kg lichaamsgewicht, dan mag de totale blootstelling niet boven de 104 pg TEQ/kg lichaamsgewicht komen. Voor alle groepen consumenten, volwassenen met normale consumptie, kinderen en liefhebbers, wordt dan de norm overschreden. Volgens de nieuwe norm is het dus niet veilig om wolhandkrab te eten. Dat geldt dus niet alleen voor het bruine vlees (lijf) maar ook voor de poten en scharen (witvlees). Het hanteren van de nieuwe norm leidt er toe dat wolhandkrab zoals die nu op de markt wordt gebracht niet meer mag worden geconsumeerd.
Hoe realistisch is de nieuwe norm?
Dat is een vraag die lastig te beantwoorden is. Internationaal wordt door de WHO de norm van 14 pg TEQ/kg lichaamsgewicht gehanteerd. Tot voor kort dus ook voor de Europese lidstaten inclusief Nederland. Blijkbaar is die norm achterhaald nu EFSA een 7x zwaardere norm hanteert. Het is natuurlijk belangrijk dat ons voedsel veilig is, daar zal niemand tegen zijn. Maar wat voor een niet-EU-burger veilig is, is dat toch ook voor een EU-burger? Het kan zijn dat de norm die de WHO hanteert niet veilig genoeg is en dat die moet worden aangepast, maar met een factor 7 is toch wel opmerkelijk. Heeft de EU haar burgers dan jarenlang blootgesteld aan 7x te hoge concentratie van dioxine en dioxine-achtige PCB’s van wolhandkrab? In Brussel zal hierover nog een stevig debat plaats moeten vinden. Uiteindelijk moet er een realistische norm worden vastgesteld waarmee de komende (tientallen) jaren kan worden gewerkt. Gevoelsmatig zou die wel ergens tussen de 2 en 14 pg TEQ/kg lichaamsgewicht liggen.
Voorgestelde maatregelen
BuRO adviseert het Ministerie van Medische Zorg en Sport (MZS) om de volgende combinatie van maatregelen te nemen:
- Voorkom het in de handel brengen van de Chinese wolhandkrab bestemd voor humane consumptie;
- Wijs consumenten erop dat nadelige effecten op de gezondheid niet uitgesloten kunnen worden;
- Roep op Europees niveau op tot het stellen van een maximale concentratie van 0,12 pg TEQ/gram vlees aan dioxines en dioxine-achtige PCB’s in het vlees uit het lijf van de Chinese wolhandkrab;
- Roep op Europees niveau op tot vervanging van de huidige maximale concentratie dioxines en dioxine-achtige PCB’s voor het spiervlees van de poten en scharen, door een maximale concentratie van dioxines en dioxine-achtige PCB’s voor het vlees van alle consumeerbare delen van de Chinese wolhandkrab van 0,76 pg TEQ/gram vlees.
Goede voorlichting van de consument
Het BuRO heeft een advies gegeven en het is aan het Ministerie om daar wat mee te doen. De verwachting is dat eerst in Brussel duidelijk moet worden welke norm er nu gebruikt dient te worden voor het bepalen van de voedselveiligheid van Chinese wolhandkrab. Verder is het altijd verstandig om consumenten goed te informeren over de consumptie van voedingsmiddelen en mogelijke effecten op de gezondheid. Verbieden is een ander verhaal. Iedereen weet dat het niet verstandig is om te roken, daar wordt in tal van campagnes op gewezen, verbieden is echter niet aan de orde. Voor het gebruik van alcoholische dranken geldt dat overmatig gebruik schadelijke gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Dat wordt in campagnes aan de consument duidelijk gemaakt, verbieden is niet aan de orde. Voor het nuttigen van Chinese wolhandkrab kan ook worden geadviseerd om het bruine vlees zoveel mogelijk te mijden en niet meer dan bijvoorbeeld 2 krabben per persoon per week te nuttigen. Als dat bijdraagt aan veilige consumptie dan moet dat direct worden geadviseerd door de overheid. Hoe eerder hier duidelijkheid over is des te beter.
Vissers en handelaren hebben baat bij duidelijkheid
Vissers en handelaren hebben baat bij langdurige afzet voor hun producten en dat is in het geval van Chinese wolhandkrab niet anders. Het is daarom nooit goed als er twijfels zijn over de veiligheid van een voedingsmiddel. Ook voor hen is het belangrijk dat er duidelijkheid komt over wat een veilige consumptie is van Chinese wolhandkrab. Het kan echter nog wel jaren duren voordat die duidelijkheid er komt. De Brusselse molens werken traag over het algemeen. Tot die tijd is het advies van BuRO op tafel maar zullen er naar waarschijnlijkheid geen maatregelen worden genomen.
Visserij op wolhandkrab
In Nederland wordt in verschillende gebieden en met verschillende methoden op de Chinese wolhandkrab gevist. Een aantal gebieden is gesloten vanwege te hoge concentraties aan dioxine en dioxine-achtige PCB’s in wolhandkrab en aal. In de andere gebieden, waaronder het IJsselmeer, geldt dat er met zowel fuiken als staande netten op wolhandkrab wordt gevist. De wolhandkrab levert voor veel vissers een belangrijk aandeel in hun inkomen.
Voor meer informatie
Derk Jan Berends (Foto NVB)
Kunt u contact opnemen met Derk Jan Berends, T 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
