Het is algemeen bekend dat de Noordzee en de aangrenzende wateren steeds meer ‘industrialiseren’. Er is meer en grotere scheepvaart, er zijn meer zandzuigers voor zandsuppletie, er zijn meer pijpleidingen gelegd, meer kabels over de bodem (wel of niet ingegraven), meer seismisch onderzoek om de laatste druppels fossiele energie in kaart te brengen en er staan tenslotte steeds meer windmolens. Ik laat de activiteit visserij even achterwege want die loopt achteruit als gevolg van het sluiten van steeds meer gebieden en een minder rendabele visserij. Waar windmolens staan mag je nu eenmaal niet vissen en zeker niet met een sleepnet.
Herrie
Onmiskenbaar dat de mens steeds meer herrie maakt op zee en vooral onder de waterlijn. In hoeverre onderwaterdieren daar last van hebben werd ook door bioloog Annebelle Kok onderzocht. Veel wetenschappers gingen haar voor maar mijn oog viel op haar onderzoek omdat het lawaai onder water hinder geeft, maar er schijnen ook dieren te bestaan die er van profiteren. Dat wekt mijn nieuwsgierigheid.
Wat is hinder van geluid onder water
Palen in de bodem van de Noordzee heien is nogal een dingetje hoewel er ook ontwikkelingen zijn om die trillingen te dempen. Seismisch onderzoek moet wel een soort knalvuurwerk onderwater geven maar dat de vissen er echt last van hebben is niet bewezen. Toch zullen ze niet prettig vinden. Bommen onderwater laten ploffen is een soort vissen met munitie, maar nood breekt wet in dit geval. Sonar (echolood) zal ook geen pretje zijn voor de zeezoogdieren, naast de elektrische velden van al die kabels waar een flinke stroom doorheen gaat. Tot slot zingen alle scheepsschroeven in koor voor al het onderwaterleven. De één hard en de ander zacht. Terug naar de zeiltijd is geen optie.
Bruinvissen
Onderzoeker Kok keek vooral naar de zeezoogdieren en het gedrag met betrekking tot de prooi. Grondels worden blijkbaar veel door bruinvissen gegeten. Het onderzoek werd in gevangenschap gedaan en dan werd gekeken of ze de lawaaiige hoek in hun ‘gevangenis’ vermeden. Zo werd eerder ook onderzoek met zebravisjes gedaan om vast te stellen of deze vissen ook pijn ‘beleven’. Het bleek dat bruinvissen prima hun prooi konden vinden in zowel rustige gebieden als gebieden met veel lawaai. Achtergrondgeluiden werden niet als storend ervaren.
Grondels
Wanneer de grondels onderwatergeluiden hoorden vluchtten ze juist minder vaak weg. Dat bleek in gebieden waar normaal veel onderwatergeluiden van schepen zijn, maar ook in gebieden waar juist minder vaak schepen komen. Dat zou betekenen dat gewenning hier niet aan de orde is. Dit concluderend zou het kunnen betekenen dat de bruinvis er beter van wordt omdat zijn prooi na het horen van geluid verstijfd en niet vlucht.
Ingewikkeld
Kok besluit dat het ingewikkeld is om vast te stellen wat nu beter is voor de natuur. Windmolens worden door dit Kabinet gebouwd als antwoord op de klimaatverandering en schepen stilleggen is maatschappelijk gezien geen mogelijkheid. Kok zegt wel dat het ecosysteem niet teveel door geluid mag worden verstoord. Je zou dan wel eerst moeten weten op welke manieren geluid schadelijk is voor dieren.
Bioritme en grootschalige windmolenparken
Toch raakt het bioritme van dieren in zee totaal in de war door de aanleg van windmolenparken. Hoofdonderzoeker Luca van Duren van Deltares zegt er na de meest recente studie het volgende over: “De gevolgen kunnen zijn dat er hogerop in de voedselketens een mismatch ontstaat tussen de timing van de voorjaarsbloei en bijvoorbeeld de timing van het paaien van vissen. Als de voorjaarsbloei vertraagd is, is ook de piek in zoöplankton vertraagd. Als vissen toch op hun normale tijd paaien, zijn de vislarven dus in het water voordat er voldoende voedsel is.” Het is onvoorstelbaar dat Het Rijk bij deze projecten het veelgeprezen en algemeen geaccepteerde ‘principe van voorzorg’ loslaat. De visserij zou wel eens het kind van de rekening kunnen worden of misschien is dat nu al zo wanneer ik mijn oor te luisteren leg in deze prachtige sector. “Als het kalf verdronken is dempt men de put”, zeg ik.
Johan K. Nooitgedagt
