Op vrijdag 20 en zaterdag 21 januari 2023 stond er weer een nieuwe editie van de cursus ‘Tussen Schip & Wal’ op het programma. Deze cursus is georganiseerd vanuit het ‘Vist ik het maar – Op koers voor de toekomst’ project. Tijdens deze cursus krijgen jonge, ambitieuze vissers (18 tot 40 jaar) de kans om zichzelf verder te ontwikkelen als ondernemer, toekomstig bedrijfsleider of bestuurder binnen de visserijsector. De groep geïnteresseerden bestaat inmiddels uit zo’n 30 jonge vissers vanuit heel Nederland die actief zijn binnen verschillende visserijen. Namens de Nederlandse Vissersbond/PO Delta Zuid nam Ben Scholten deel aan de cursus.
Behoefte aan meer inzicht in de keten en het NAJK
Tijdens de vorige cursus in april 2022 werd door de deelnemers aangegeven dat ze graag eens iets meer wilden leren over de keten van vis, schaal- en schelpdieren en hoe je daar als visserijondernemer ook kansen kunt benutten voor het eigen bedrijf. Met deze behoefte in het achterhoofd is een programma ontwikkeld waarbij er op vrijdag werd kennisgemaakt met het Visserij Innovatie Netwerk (VIN), gevolgd door een gastcollege door Local2Local. Op zaterdag stonden twee bedrijfsbezoeken op het programma bij agrarische ondernemers die radicaal het roer hebben omgegooid in hun bedrijfsontwikkeling en succesvol een andere weg zijn ingeslagen. Tot slot stond een lezing van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) op de rol. Deze agrarische jongerengroep laat op nationaal en Europees niveau het geluid van de ‘jonge boer’ horen en wellicht liggen hier ook kansen voor jonge vissers.
Visserij Innovatie Netwerk
Het programma werd op vrijdag afgetrapt met een bijeenkomst van het Visserij Innovatie Netwerk (VIN). Voor veel van de deelnemers was het de eerste keer dat ze een VIN-bijeenkomst meemaakten. De deelnemers waren over het algemeen enthousiast over de bijeenkomst en waren blij om te zien hoeveel mensen willen werken aan een toekomst voor de zeevisserijsector.
Local2Local
Na het VIN volgde een avondprogramma op Fort bij ‘t Hemeltje. In dit oude fort is Local2Local gevestigd, een organisatie die op verschillende manieren probeert om het voedselsysteem te veranderen. Zo wil men af van grote volumes tegen de laagst mogelijke prijs en streven ze naar korte ketens waarbij boeren en burgers weer met elkaar in verbinding komen te staan. Kortom, gezond en betaalbaar voedsel voor de burger en een eerlijke prijs voor de boer die gewaardeerd wordt voor zijn werk.
Nu zijn vissers geen boeren, maar ondanks de verschillen bleken er toch flink wat overeenkomsten te zijn. Denk hierbij aan het gebrek aan invloed op de prijsvorming in de keten, een systeem wat vooral gericht is op grote volumes tegen een lage prijs en het gebrek aan waardering voor het ambacht en product door de burger. Verschillende ideeën werden uitgewisseld over hoe de visserijsector dit huidige systeem zou kunnen doorbreken en welke kansen er liggen. Deelnemers kregen de boodschap mee om vooral groot te durven denken, want klein denken is het laatste wat je moet doen om hierin echt verandering te bewerkstelligen.
Bezoek aan boerderij Nieuw Slagmaat
De tweede cursusdag begon met een bezoek aan boerderij Nieuw Slagmaat. Eigenaar Henk Smith gaf ons een rondleiding over het bedrijf en vertelde op welke wijze ze succesvol zijn met het boerenbedrijf. Hun grootste kracht ligt in de grote diversiteit aan activiteiten binnen het bedrijf. Zo doen ze aan fruitteelt, akkerbouw en veeteelt. Met ook nog een landwinkel en paardenpension op het erf en een eigen handelsbedrijf is er altijd iets loos op het erf.
Volgens Henk is het creëren van beleving en het vertellen van je verhaal belangrijk richting de consument. Zo organiseren ze allerlei activiteiten op het erf om mensen naar de winkel te trekken en een band met hen op te bouwen in de hoop dat ze terug blijven komen. Denk hierbij aan plukdagen, de opening van een maisdoolhof en dineren in de koeienstal. Het bedrijf ligt vlakbij Landgoed Amelisweerd en wordt ingeklemd door de snelwegen van A12 en A27, met oprukkende bebouwing. Normaal wordt dit als een enorme bedreiging gezien maar voor Henk is dit een grote kans, omdat de burger behoefte heeft aan recreatie, en daar kan hij met het bedrijf juist in voorzien.
In 2016 zijn ze als eerste begonnen met de teelt van kiwi’s in Nederland. Volgens Henk stond binnen de kortste tijd de Jumbo op de stoep met interesse. Ze wilden de Nederlandse kiwi’s dolgraag toevoegen aan het assortiment, maar stelden wel allerlei voorwaarden. Daarin ging het bedrijf niet mee, want ‘waarom zouden wij onze kiwi’s aan jullie willen verkopen?’ was het antwoord volgens Henk. “Wij hebben een uniek en duurzaam product waar wij een bepaalde prijs voor willen hebben en dan is het graag of niet. We moeten in de keten van ‘money taking’ naar ‘money making’, oftewel wij bepalen de prijs waarvoor wij onze producten op de markt willen zetten.”. Geïnspireerd met deze boodschap werd de reis vervolgd naar de volgende boerderij.
Boerderij Nieuw Rijsbrug
Op boerderij Nieuw Rijsbrug kregen we eerst een presentatie van eigenaar Wim van Vulpen. De varkenshouderij is de hoofdtak van het bedrijf, al heeft ook dit bedrijf in de loop der jaren ingezet op diversificatie en verduurzaming. Een belangrijke stap die het bedrijf heeft genomen is de omschakeling van een gangbare naar een biologische varkenshouderij. Hierbij werd een hele ongebruikelijke nieuwe start gemaakt met een veel kleiner aantal varkens, nog meer oog voor dierenwelzijn en een gezond verdienmodel. Zo is de biologische sector vraag gestuurd (hij produceert dus naar de vraag) en is hij er ook trots op dat al zijn varkens op de Nederlandse markt terechtkomen en niet meer naar buitenlandse afnemers gaan.
“Ik ben vooral blij dat ik nu aan iedereen kan laten zien wat we op ons erf doen. Vroeger was de stal hermetisch afgesloten en was je alleen maar bezig om de boel schoon te houden en de uitbraak van ziektes te voorkomen. Zo konden mijn kinderen het bedrijf niet eens in zonder allerlei maatregelen te nemen. Nu is alles open en kan iedereen komen kijken. Dat maakt mij trots”. Naast de varkenshouderij zitten er inmiddels meerdere bedrijven op zijn erf die grond of panden huren en daarmee heeft hij naast varkens ook een stabiel inkomen weten te genereren.
Volgens Wim is het belangrijk om je ogen goed open te houden, verder te kijken dan je eigen sector en je niet afhankelijk op te stellen van andere partijen. “Ik struin veel rond op verschillende beurzen en bijeenkomsten en heb leren vertrouwen op mijn eigen onderbuik. Als ik overtuigd ben van een idee, dan ga ik daarvoor”. Dit laatste was enkele deelnemers ook opgevallen. “Wat mij verbaasd is dat gedurende deze 2 dagen het woord overheid geen enkele keer is gevallen” liet deelnemer Dirk Deurloo (WR-181) weten. “Dat is bij ons wel anders. Wij hebben het enkel over garnalen en de overheid, dat moet veranderen” was zijn conclusie.
NAJK
Laatste onderdeel op het programma was een lezing van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). Bestuurslid Eke Folkerts gaf inzicht in de structuur van het NAJK en vertelde over het belang om ook het geluid van ‘jonge boeren’ te laten horen als het over de toekomst van de agrarische sector gaat. “Per slot van rekening gaat het over ons als we het over de toekomst hebben” liet ze weten. Uitdaging hierbij is het volgens haar om gezamenlijk op te trekken met de andere belangenorganisaties uit de agrarische sector, want samen sta je volgens haar eenmaal sterker met je boodschap.
Na haar lezing werd er nog even gediscussieerd of het geluid van ‘jonge vissers’ ook meegenomen zou kunnen worden binnen de structuur van het NAJK. Afgesproken werd om dit gezamenlijk verder te onderzoeken, waarbij jonge vissers zich vooral moeten afvragen wat voor soort club ze willen zijn en met welk doel ze aan de slag gaan. Met deze huiswerkopdracht werd dit onderdeel afgesloten.
Vervolg Tussen Schip & Wal
Tot slot restte een evaluatie met de deelnemers. Toen ze werden gevraagd wat ze meenemen naar aanleiding van deze cursus liet Jan de Blok (SL-49) weten dat hij de keuzes die de boeren gemaakt hebben heel interessant vond. Als visser leef je enorm in een bubbel en kom je daar nauwelijks buiten, terwijl dat laatste zo belangrijk is om nieuwe ideeën op te doen en andere richtingen in te slaan. Deelnemer Niels van der Plas (LT-43) vond de waardevermeerdering via data heel interessant; dus ga inkomsten halen uit data die je als visser heel gemakkelijk kunt verzamelen. ‘Het was een leerzaam en waardevol weekend. Het is mooi om te zien dat jonge vissers uit het hele land bij elkaar komen en samen nadenken over de toekomst. Het is inspirerend hoe innovatief men ook buiten de visserijsector bezig is. Daar kunnen wij een hoop van leren.’ blikt Ben Scholten terug.
Al met al was het volgens de deelnemers weer een zeer leerzame en geslaagde cursus. De groep heeft uitgesproken graag bij elkaar te blijven en kijkt al uit naar een vervolgcursus. Mocht je interesse hebben om aan te sluiten, geef jezelf dan op via Vistikhetmaar! Om je aan te melden of voor het krijgen van meer informatie kun je mailen naar info@vistikhetmaar.nl of appen/bellen naar 0630776030.
Voor meer informatie
Contact opnemen met het team Nederlandse Vissersbond/PO Delta Zuid via T 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl, vragen naar Ben Scholten.
Ben Scholten
Europese Unie, Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij
