Na ruim drie jaar procederen lijkt het einde in zicht wat betreft de juridische procedures inzake de financiële afronding van het Europees Visserijfonds (EVF). Het fonds werd eind 2015 formeel afgesloten, echter, sindsdien is de sector verwikkeld in een groot aantal procedures over door de overheid niet uitbetaalde en teruggevorderde subsidiegelden. Het merendeel van de procedures is inmiddels afgerond, in de meeste gevallen succesvol, na bezwaren en uitspraken van het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Egbert van der Tuin (Nederlandse Vissersbond), betrokken bij een groot aantal projecten en procedures, maakt de balans op.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Visserijnieuws .
De sector heeft tijdens de looptijd van het EVF tientallen projecten uitgevoerd, waarbij na afloop de subsidie moest worden vastgesteld en nog deels moest worden uitbetaald. Echter bij het uitbetalen van de subsidiegelden liep het voor een groot aantal projecten spaak. Een grote financiële strop, want er zijn wel kosten gemaakt.
Subsidies vielen lager uit
Gedurende 2016 en 2017 heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aan diverse subsidieaanvragers besluiten verzonden waarmee de subsidies lager werden vastgesteld dan werd aangevraagd. Ook werden er brieven verzonden waarmee reeds uitbetaalde subsidiegelden werden teruggevorderd, tot ongeloof en verontwaardiging van de aanvragers.
Verschillende organisaties en bedrijven liepen enorme bedragen aan subsidiegeld mis, in sommige gevallen oplopend tot enkele tonnen, met als gevolg dat een aantal ondernemers balanceerden op het randje van faillissement. Als reden voor het niet uitbetalen en terugvorderen van de subsidie werd gesteld dat er vanuit de Europese Commissie vragen zijn gesteld over de wijze waarop Nederland is omgegaan met gelden uit het EVF. Op basis van diverse audits werd geconstateerd dat de uitgekeerde subsidiebedragen niet correct zijn verantwoord. De Nederlandse overheid werd daarvoor op de vingers getikt door Brussel en ging over tot actie.
‘Iedere subsidiecent moet worden uitbetaald’
Het bestuur van de Nederlandse Vissersbond heeft van meet af aan het standpunt ingenomen dat iedere subsidiecent waar we als visserij recht op hebben moet worden uitbetaald. Van fouten van de overheid mag de visserman niet de dupe worden.
Al snel werd duidelijk dat er sprake was van een grote groep gedupeerden. De Nederlandse Vissersbond heeft daarop het initiatief genomen om samen met de mede-gedupeerden juridisch advies in te winnen bij advocatenkantoor Dommerholt Advocaten te Zwolle. Verschillende bijeenkomsten werden georganiseerd voor een gezamenlijke aanpak. Een eerste stap was een brief aan toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken, Van Dam.
Juridische procedure
Met de brief werd de staatssecretaris gevraagd om het gesprek aan te gaan over de problemen rond de terugvorderingen van EVF-gelden en samen met de sector te komen tot een oplossing. In zijn antwoord herhaalde de staatssecretaris enkel hetgeen hij in zijn eerdere kamerbrief had gesteld; partijen die het niet eens waren met de subsidiebesluiten van RVO konden een juridische procedure opstarten. Het verzoek om in overleg te gaan met de sector werd afgewezen.
Een zeer teleurstellende en onbevredigende reactie. Aanvragers van EVF-subsidies hadden gedurende de looptijd aan alle regels en voorwaarden voldaan en daarvan een bevestiging gekregen in de vorm van verschillende overheidsbesluiten, ook na afronding van de projecten.
Het achteraf wijzigen en aanscherpen van de spelregels en op basis daarvan subsidiegeld niet uitbetalen of terugvorderen is in onze ogen dan ook niet te verklaren en voelt zeer onrechtvaardig. De sector begrijpt dat in het kader van een correcte verantwoording van de subsidiegelden moet worden voldaan aan Europese wet- en regelgeving. Echter er is geen begrip voor de handelswijze van de RVO waarbij de risico’s en de gevolgen van verscherpte uitvoering van regelgeving volledig wordt afgewenteld op de sector.
Innovaties in de sector
Tijdens een door het ministerie van Economische Zaken georganiseerde evaluatiebijeenkomst in 2016 in Scheveningen over het EVF liepen de gemoederen dan ook hoog op. Ondanks dat alle aanwezigen het er over eens waren dat het EVF een flinke stimulans is geweest voor de innovaties in de sector, sloeg de stemming drastisch om nadat er vragen werden gesteld aangaande de financiële afwikkeling.
De medewerkers van het ministerie en RVO gaven een toelichting op de terugvorderingen. Doordat Brussel bij de afwikkeling van de subsidieprojecten de regels strikter toepast, krijgt Nederland niet het gehele bedrag aan gedeclareerde Europese subsidie toegekend. Om die reden kon RVO niet anders dan subsidiegelden terugvorderen, dan wel deels niet uit te betalen.
Nadat de overheid had laten weten niet in gesprek te willen gaan met de sector werden bezwaarprocedures opgestart tegen de besluiten van RVO. Een lange weg van procederen was het gevolg, tot frustratie van de gedupeerden, want juridische procedures zijn gebonden aan wettelijk vastgestelde termijnen.
Ondersteuning
De gedupeerden die op initiatief van de Nederlandse Vissersbond bijeen gebracht waren, werden waar nodig en gewenst juridische ondersteund door Dommerholt Advocaten. Ikzelf was betrokken bij diverse procedures vanuit onder andere de Coöperatieve Visserij Organisatie (CVO), de Stichting Verduurzaming Garnalenvisserij (SVG) en Ursa Major Services BV, het projectbureau van de Nederlandse Vissersbond. De goede samenwerking met het advocatenkantoor leverde in veel gevallen positieve resultaten op. Een groot aantal besluiten werd door RVO teruggedraaid.
Toch werd een aanzienlijk aantal besluiten niet dan wel deels aangepast door de afdeling Juridische Zaken van de RVO. Onder veel gedupeerden heerste het gevoel dat de slager zijn eigen vlees keurde. Zij lieten het na de tegenvallende beslissing op bezwaar er niet bij zitten en startten een vervolgtraject bij het College van beroep voor het bedrijfsleven in Den Haag.
Beroepsfase
In de beroepsfase begon het hele traject weer opnieuw. Samen met Dommerholt werden weer brieven opgesteld met alle argumenten waarom we het niet eens waren met de besluiten van RVO. Deze vulden we aan met documenten ter onderbouwing van onze argumenten en stuurden de complete dossiers naar het College. Daarna begon het lange wachten op een reactie van RVO aan het College van Beroep en vervolgens de uitnodiging voor een hoorzitting.
Tijdens de hoorzittingen werden de beroepszaken behandeld door een meervoudige kamer (meerdere rechters) en konden de gedupeerden hun bezwaren toelichten. De RVO kreeg de mogelijkheid daarop weer te reageren. Gelet op de hoeveelheid beroepszaken werd er afgelopen jaren regelmatig afgereisd naar Den Haag.
Gelijk
Inmiddels zijn de meeste beroepszaken afgerond. Gedupeerden werden in beroep op veel punten alsnog in het gelijk gesteld en het College oordeelt dan ook dat RVO in die gevallen de besluiten tot terugvordering of niet uitbetalen grotendeels moest terugdraaien. Op basis van de gerechtelijke uitspraken heeft de RVO nieuwe besluiten genomen.
Teleurstelling
Toch werd ook een aantal bezwaren afgewezen door het College, met als gevolg dat alsnog de subsidie deels niet wordt uitbetaald of deels wordt terug gevorderd. Dat is een enorme domper, vooral omdat we in veel gevallen in eerder goedkeuring hadden ontvangen van RVO.
In behandeling
Twee zaken zijn nog in behandeling bij het College. We wachten in deze gevallen nog op een tussenuitspraak van het Europese Hof. In deze specifieke gevallen heeft het College vragen gesteld aan het Europese Hof over de wijze waarop Europese wetgeving uitgelegd moet worden. Uit deze zaken blijkt wel hoe lastig het is om wet- en regelgeving op de juiste manier te interpreteren en toe te passen.
Graag zien we dat de RVO na de uitspraken van het College ook soortgelijke dossiers waarin geen beroep is ingesteld nog eens onder de loep neemt en eerdere negatieve beslissingen herziet. Daarvoor wordt nu overleg gevoerd, waarbij Dommerholt Advocaten en de Nederlandse Vissersbond goede hoop hebben tot een akkoord te kunnen komen met RVO.
Meer informatie
Egbert van der Tuin
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Egbert van der Tuin, tel. 0527-698151 of per e-mail: secretariaat@vissersbond.nl.
