De autoriteiten in Nederland en België zijn op de korte termijn niet in staat om de figuurlijke PFAS-kraan dicht te draaien waardoor de komende jaren de schadelijke PFAS-stoffen in de Westerschelde blijven stromen. Het gevolg is dat steeds meer vis, schaal- en schelpdieren uit de Westerschelde vervuild gaan worden en dus niet meer veilig geconsumeerd kunnen worden. Vissers die voor hun inkomen afhankelijk zijn van de visserij in de Westerschelde, maar ook hobbymatige vissers zijn de dupe van dit beleid. Wel werkt de Nederlandse overheid op Europees niveau aan de vaststelling van maximale limieten voor PFAS in vis, garnalen en weekdieren, waarmee de verkoop van die producten verboden wordt als ze te veel PFAS bevatten. De maximale limieten kunnen naar verwachting in 2023 ingaan. Dat blijkt uit een brief van minister Harpers (Infrastructuur en Waterstaat) aan de Tweede Kamer. Provincie Zeeland organiseerde afgelopen dinsdag een bijeenkomst met stakeholders waar het nieuwe RIVM-rapport met advies over de consumptie van hobbymatig gevangen vis, schaal- en schelpdieren en zee-groenten werd gepresenteerd. Teun van Dam (PO Delta Zuid) en Derk Jan Berends (Nederlandse Vissersbond) namen deel aan de bijeenkomst.
Het RIVM-advies
Het RIVM-rapport met als titel Consumptie van producten verontreinigd met PFAS uit de Westerschelde, dat tijdens de bijeenkomst werd gepresenteerd laat weinig twijfel bestaan; eet geen of zeer beperkt vis, schaal- en schelpdieren uit de Westerschelde. PFAS zijn stoffen die bij een lage blootstelling schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Het RIVM heeft berekend hoe vaak een portie van vis, garnalen, oesters, mosselen of lamsoor uit de Westerschelde gegeten kunnen worden zonder de gezondheidskundige grenswaarde te overschrijden. Iemand kan tot maximaal twee keer per jaar een portie bot uit de Westerschelde eten zonder dat daarmee de grenswaarde wordt overschreden. Maar dan zijn de PFAS-stoffen niet meegerekend die men binnenkrijgt via andere producten zoals drinkwater en andere voedselproducten. Eerder berichtten wij hier al over.
Gradiënt van oost naar west
De PFAS-vervuiling treedt vooral op in het oosten van de Westerschelde. Hoe westelijker des te lager zijn de aangetroffen PFAS-waarden in de vis, schaal- en schelpdieren. Dat komt overeen met de resultaten van het PFAS-onderzoek dat de Nederlandse Vissersbond en PO Delta Zuid eerder dit jaar op garnalen gevangen in de Westerschelde lieten uitvoeren. West van de lijn Vlissingen-Breskens zijn de waarden volgens het eigen onderzoek dusdanig laag dat de garnalen uit dat gebied veilig te consumeren zijn. Het RIVM doet hier geen uitspraken over vis, schaal- en schelpdieren omdat hier geen onderzoek naar is verricht.
Vervuilers worden (nog) niet aangepakt – kraan blijft open
Hoewel het al jaren bekend is dat bepaalde PFAS-stoffen schadelijk voor de volksgezondheid zijn, hebben de autoriteiten van Nederland en België (Vlaanderen) geen of onvoldoende maatregelen getroffen om de verantwoordelijke bedrijven (onder andere 3M) het lozen van deze stoffen op het oppervlaktewater te verbieden. Tijdens de stakeholderbijeenkomst is gebleken dat het voor de autoriteiten lastig is om bestaande vergunningen die het lozen van PFAS op de Schelde/Westerschelde toestaan open te breken. De Tweede Kamer heeft onlangs wel een motie van het Kamerlid Kiki Hagen (D66) aangenomen die de minister oproept om de juridische mogelijkheden in kaart te brengen waarmee het bedrijf 3M verantwoordelijk gesteld kan worden voor de PFAS-schade in de Westerschelde om vervolgens samen met Vlaanderen deze schade proberen te verhalen op 3M. Dat is maar één vervuiler. Er zijn ook andere bronnen (bedrijven) zoals wel blijkt uit de hoge concentratie in het Kanaal van Gent-Terneuzen. “Het is de omgekeerde wereld dat vissers brodeloos zijn gemaakt door PFAS terwijl de vervuilers onder hun huidige vergunning nog iedere dag schadelijke PFAS-stoffen mogen lozen die in de Westerschelde terecht komen. Dat is onacceptabel” aldus Derk Jan Berends.
Schade beroepsvissers
Een aantal visserijbedrijven is afhankelijk van de visserij in de Westerschelde. Het advies van de Nederlandse Vissersbond en PO Delta Zuid is om niet meer te vissen in de Westerschelde Oost van de lijn Vlissingen – Breskens. Vissers (aanvoerders) zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun producten en met de kennis van nu zijn vis, schaal- en schelpdieren uit de Westerschelde (oost van Vlissingen – Breskens) niet meer veilig. De schade die beroepsvissers oplopen doordat ze niet meer in de Westerschelde vissen is voorlopig voor eigen rekening. “Er moet duidelijkheid komen voor de vissers, hier moet meer onderzoek naar komen. Wat zijn de grenzen van het gebied waar niet meer gevist mag worden” aldus Teun van Dam. In een brief aan het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) hebben de Nederlandse Vissersbond en PO Delta Zuid hierover afgelopen week vragen gesteld. De vertegenwoordigers van het Ministerie hebben tijdens de stakeholderbijeenkomst afgelopen dinsdag toegezegd dat er op korte termijn een uitnodiging volgt voor een overleg.
Voor meer informatie
Contact opnemen met het team Nederlandse Vissersbond/PO Delta Zuid, vragen naar Teun van Dam of Derk Jan Berends, via T 0527-698151 of secretiaat@vissersbond.nl.
Derk Jan Berends
