Vissers, nettenmakers, visserijvertegenwoordigers en wetenschappers bespraken op vrijdag 8 maart de resultaten van netinnovatieonderzoek in de tongvisserij. In de nettenschuur van Jaap Vlaming in Oudeschild vond een levendige uitwisseling van kennisen ervaringen plaats tussen meer dan twintig deskundigen. De vraag ‘hoe nu verder?’ was echter moeilijk te beantwoorden. Want wat heeft het, gezien het pulsverbod, voor zin om in te zetten op veelbelovende ontwerpen die ontwikkeld zijn voor de pulsvisserij? De Nederlandse Vissersbond doet verslag.
Afloop Netinnovatie Kottervisserij deel 2
Het project Netinnovatie Kottervisserij deel 2 loopt in 2019 ten einde. Dit was aanleiding voor projectleider Nederlandse Vissersbond om samen met betrokkenen uit de tongvisserij de balans op te maken: wat hebben we geleerd? Welke ontwerpen zijn kansrijk om door te ontwikkelen? De betrokken visserijondernemers en nettenmakers en Pieke Molenaar van Wageningen Marine Research deelden hun kennis.
Elektrisch Benthos Release Panel
Het elektrisch Benthos Release Panel (eBRP), wat getest is op de TX 36, samen met het ILVO en HFK Engineering, kwam kort ter sprake. Het eBRP is een grootmazig ontsnappingspaneel dat in de buik van het net wordt gestoken kort voor de kuil met een wekveld. Het idee is dat stenen en benthos door het paneel uit het net vallen en dat ondermaatse vis kan ontsnappen, maar dat marktwaardige tong er dankzij het wekveld niet doorheen kan. De conclusie is dat het paneel de vangst van benthos verlaagt, wat de viskwaliteit mogelijk ten goede komt maar dat het de ondermaatse vis in de vangst niet verlaagt. Het systeem is kwetsbaar en de meerwaarde is beperkt in de pulsvisserij, waarin al minder stenen en benthos worden gevangen dan in de boomkorvisserij.
TX-36 – Testnet met het touwtjespaneel
Touwtjespaneel
Een ander ontwerp dat op de TX 36 is getest, is een touwtjespaneel onderin het net. Het touwtjespaneel had als doel om de tong van de overige vangst te scheiden. De tong zou naar verwachting in de onderkant een uitgang zoeken en tussen de touwtjes door in een aparte onderkuil terecht komen. Bij een succesvolle scheiding zou met verschillende maaswijdten gevist kunnen worden om bijvoorbeeld ondermaatse schol de kans te geven uit de bovenkuil te ontsnappen.
Van dit ontwerp, ontwikkeld door de TX 36 samen met Jaap Vlaming en Cees van Eekelen (WR 189), zijn twee versies getest. De tweede versie had een langer paneel om de tong meer tijd te geven om naar beneden te ‘ontsnappen’. Het tweede ontwerp was effectiever in het scheiden van schol en tong, maar er zat nog altijd te veel tong in de bovenste kuil. Tijdens de bijeenkomst afgelopen vrijdag opperden enkele aanwezigen dat mogelijk meer ruimte tussen de touwtjes of vierkante mazen in het scheidingspaneel een beter resultaat zou kunnen opleveren.
Pulse Selector
Pulsselector netinnovatie BRA7
De groep vissers, nettenmakers, visserijvertegenwoordigers en wetenschappers reageerde het meest enthousiast op de pulse selector, getest op de BRA 5 en de BRA 7. Dit ontwerp beoogt dat andere vissen dan tong door een borstelpees vóór het pulswekveld in een binnenkuil worden gejaagd, waarna de tong door het wekveld in het gewone net binnenkomt. Via de binnenkuil zouden ondermaatse soorten via een ontsnappingspaneel kunnen ontsnappen. De uitgevoerde testen zijn nog maar in de beginfase en voor een betere werking van het net zijn praktische aanpassingen nodig. Hoopgevend was echter dat er vrijwel geen vangstverlet optrad.
Schanspaneel
Ook de TX 94 beoogde met een ontwerp om een scheiding te creëren tussen verschillende vissoorten in de vangst. Met een scheidingspaneel van een valse onderpees voor het wekveld naar boven in het net beoogde dit ontwerp om ondermaatse wijting en kabeljauw naar boven te leiden naar een ontsnappingspaneel. Na vier weken testen moest schipper Koos Boersen echter concluderen dat het ontwerp niet werkte. Het resulteerde zelfs in het omgekeerde: met paneel werd aanzienlijk meer ondermaatse wijting en ondermaatse schol gevangen. Uit dit onvoorspelbare resultaat blijkt hoe weinig er bekend is over het gedrag van de vis in het net.
Kiwikuil
Naar Nieuw-Zeelands voorbeeld testte de GO 23 een kuil gemaakt van zeildoek door Van Wijk B.V. De kuil bevatte openingen waardoor ondermaatse vis zou kunnen ontsnappen. Waar de andere ontwerpen als doel hadden om de selectiviteit te verbeteren, was het doel van dit ontwerp om de overleving van ongewenste bijvangst te vergroten. Het idee is dat de vis minder beschadigd zou raken dankzij stilstaand water in de kuil. Dit ontwerp bevindt zich nog in een zeer vroege fase. De eerste ervaringen leren dat de doorstroom verder verbeterd moet worden en dat de openingen beter moeten worden afgestemd op de vorm van de ondermaatse vis, om kansrijk te zijn voor het gebruik in de praktijk.
Luchtdruk
In een zeer experimentele fase bevindt zich nog een zoektocht naar een alternatief voor de puls: het vissen met luchtdruk. Vanuit een Urker en een Texels initiatief zijn er proeven uitgevoerd in het Visserij-innovatiecentrum in Stellendam. Texelaar Piet Standaard had daarbij een aquadynamische wing ontwikkeld die de lucht richting de grond blaast. In de experimenten vertoonden de tongen tot nu toe nog te weinig reactie op de luchtdruk.
Proeven met luchtdruk
Belgisch Netinnovatieonderzoek
Mattias van Opstal en Christian vanden Berghe presenteerden tijdens de evaluatiebijeenkomst het Netinnovatie-onderzoek dat in België plaatsvindt in de tongvisserij. De experimenten – een Benthos Release Paneel, spoilers en een 100 mm kuil – bevinden zich nog in een prille fase, waardoor het nog te vroeg is om conclusies te trekken. Ook wordt er op het onderzoeksschip ‘Belgica’ getest met licht als methode om vis op te schrikken, dit heeft echter nog geen succes opgeleverd.
Terugkerend thema
Een terugkerend thema tijdens de bijeenkomst zijn de hoge kosten waar experimenterende visserijbedrijven mee geconfronteerd worden door vangstverlet. Aangepaste netten vangen vaak minder marktwaardige vis en er gaat vistijd verloren wanneer er aanpassingen moeten worden gedaan op zee. Ondanks dat er subsidies beschikbaar zijn voor innovatie-onderzoek in de visserij, kunnen de kosten voor experimenterende visserijbedrijven slechts mondjesmaat vergoed worden.
Vervolgonderzoek
Onderzoek naar selectiviteit en overleving zal worden voortgezet binnen het project OSW Verlagen visserijsterfte en ongewenste bijvangst van een consortium van de Nederlandse Vissersbond, VisNed en Wageningen Marine Research. Onder normale omstandigheden was de bijeenkomst op 8 maart een goede gelegenheid geweest om te bepalen welke ontwerpen binnen dit nieuwe project verder ontwikkeld zouden kunnen worden. Als gevolg van het pulsverbod zullen de consortiumpartners samen met hun achterbannen opnieuw moeten gaan nadenken over een zinvolle invulling van het selectiviteits- en overlevingsonderzoek in de tongvisserij.
Meer informatie
Neem voor meer informatie contact op met het secretariaat via 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
Lees dit verslag ook terug in Visserijnieuws van 15 maart 2019.
<< Terug naar het Weekjournaal
Het project Netinnovatie Kottervisserij deel 2 wordt ter voorbereiding op de aanlandplicht door de Nederlandse Vissersbond namens de kottersector uitgevoerd met steun uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV).
