Er zwemt volop vis in zee en de Nederlandse visserijsector draait economisch gezien goed. Toch doemen donkere wolken op in de vorm van de aanlandplicht, Brexit, weerstand tegen innovatie (pulsvisserij) en windmolenparken. Verrassend is het pleidooi van eurocommissaris Vella voor méér mariene voedselproductie om het wereldwijd dreigende voedseltekort af te wenden. Dat schrijft Johan Nooitgedagt in de meest recente uitgave van vakblad SWZ Maritime. Hieronder een samenvatting.
Nederland behoort wereldwijd tot de top tien exporteurs van visproducten. Het is één van de vijf grootste visexporteurs van Europa. De exportwaarde van visproducten – niet alleen Noordzeevis – neemt gestaag toe, van 2,8 miljard in 2015 naar 3,4 miljard in 2017. Ter vergelijking: de totale Nederlandse voedselexport bedraagt 85 miljard euro per jaar.
Bedreigingen voor de Noordzeevisserij
Bedreigingen die op de visserijsector afkomen zijn de energietransitie, Brexit, aanlandplicht en anti-pulsvisserij-lobby. Voor de energietransitie is gekozen voor wind-op-zee, waardoor een groot areaal aan visgronden verloren gaat.
De aanlandplicht is een Europese beleidsmaatregel die haar oorspronkelijke doel voorbij is geschoten. Deze discard ban moest een verbod worden op het overboord zetten van marktwaardige vis. Probleem is dat nu ook de ondermaatse, niet-paairijpe exemplaren moeten aangeland worden. De aanlandplicht zal de kottersector bij volledige invoering naar verwachting 20 tot 30 miljoen euro per jaar gaan kosten. Maar vooral het niet kunnen terugzetten van de ondermaatse vis voelt fout voor vissers. Verplicht aanlanden betekent dat alle kleine vis kansloos wordt vernietigd, terwijl bij terugzetten de levende vis nog een kans heeft.
Wat de Brexit betreft: de Britten willen hun exclusieve economische zone sluiten voor alle niet-Britse vissers. De visserijorganisaties van de overige Noordzeelanden pleiten ervoor dat de toegang tot de gemeenschappelijke markt gekoppeld moet zijn aan wederzijdse toegang tot visgronden, ook al bevinden deze zich is de exclusieve economische zone. Vis houdt zich immers niet aan door mensen getrokken grenzen.
Kansen voor visserij op de Noordzee
De kansen voor de Nederlandse visserij liggen besloten in de hernieuwde waardering voor vis als voedsel en de visserij als producent van op duurzame wijze verkregen gezonde eiwitten en vetzuren. Inmiddels wordt 97 procent van alle Noordzeevis duurzaam geëxploiteerd en dat resultaat leidt tot waardering op Europees en nationaal niveau.
De toekomst van de visserij is voornamelijk een Europese aangelegenheid. Visserij-eurocommissaris Vella sprak eerder dit jaar in het Europese Parlement over de toekomst van de wereldvoedselvoorziening. De wereldbevolking groeit in dertig jaar tijd van 7,5 miljard naar 10 miljard, terwijl de traditionele voedselproductie op land tegen de grenzen van bodemuitputting, waterschaarste en milieubelasting aanloopt. De enige oplossing voor het dreigend voedseltekort is om de zeeën optimaal en duurzaam te gaan benutten. Op dit moment is twee procent van ons voedsel afkomstig is uit zee. Te verwachten is dat het toekomstige Europese visserijbeleid forse ambities zal koesteren voor wat betreft de verdere uitbreiding van duurzame visserij, te beginnen in de eigen wateren.
Annie Schreijer-Pierik, één van de twee Nederlandse leden van de visserijcommissie van het Europees Parlement, zei eerder hierover in een interview met de Nederlandse Vissersbond: “Zowel linkse, groene als liberale politici denken dat voedsel er altijd wel zal zijn. Maar zo vanzelfsprekend is de voedselvoorziening niet. Het begint wel bij boeren en vissers. Europa mag nooit afhankelijk worden van import-voedsel, dan raken we onze zelfstandigheid snel kwijt. Voedsel is geopolitiek.”
Voortgang pulsvisserij
Acceptatie van het pulstuig in het Europese beleid leek lang een kwestie van tijd. Belangrijke NGO’s als Stichting de Noordzee, Wereld Natuurfonds en Greenpeace zijn op basis van de verzamelde kennis voorzichtige voorstander, maar vanaf 2016 is een felle anti-puls campagne gestart door de Franse actiegroep BLOOM onder leiding van Claire Nouvian. In dagblad Trouw van 18 juni zegt ze: “De boomkor is een van de meest schadelijke vismethoden. Dan lijkt puls misschien beter, maar wij vinden dat alle vormen van vissen met sleepnetten verboden moeten worden.” Het is BLOOM gelukt om het Europees Parlement (EP) ertoe te bewegen om in meerderheid voor een verbod op de pulsvisserij te stemmen. Dit betekent geen definitief verbod; hierover beslissen uiteindelijk drie partijen gezamenlijk: het EP, de visserijministers van de EU-lidstaten en de Europese Commissie in de zogeheten triloog die binnenkort plaatsvindt.
Innovaties
In het regeerakkoord is 15 miljoen extra innovatiegeld gereserveerd voor de visserijsector. Het innovatiefonds komt naast het Europees fonds EFMZV (Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij) en is bedoeld voor het uitwerken van innovaties die anders niet voorbij de idee-fase komen. Daarbij gaat het enerzijds om grote projecten die de visserij samen met kennisinstellingen kan uitvoeren. Het gaat dan om kansrijke ideeën die in de huidige praktijk nog niet toepasbaar zijn, maar waarvan het versnellen van de ontwikkelingsfase wenselijk is. Denk aan alternatieve brandstof of aandrijving en het doorontwikkelen van het vissersschip van de toekomst. Het andere speerpunt richt zich op kleinschaligere praktische projecten, zoals de verschillende projecten gericht op het verhogen van selectiviteit en het vergroten van de overleving.
Meer informatie
Johan Nooitgedagt
Neem voor meer informatie contact op met Johan Nooitgedagt via 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
