Doorzettingsvermogen en passie voor het vak, die twee eigenschappen heb je volgens schipper Anton Kuipers (HA36) nodig om het vissersvak goed uit te kunnen oefenen. Al meer dan twintig jaar vist Kuipers onder de vlag van Meromar Seafoods op scheermessen, spisula en strandschelpen.
HA-36 op zee
Catamaran
De huidige kotter waar Anton Kuipers schipper op is, is de HA36. Deze Harlinger kotter van 40 bij 8 meter stamt uit 1981 en is in 2010 grondig verbouwd. “We hebben de kotter omgebouwd tot een soort catamaran die twee meter dieper ligt. In eerste instantie om het schip zeewaardiger te maken”, vertelt Kuipers. “Voorheen lagen we op zo’n 80 tot 90 centimeter diep. Nu kunnen we tot zo’n 2,40 meter belasten. Daarnaast kunnen we door de catamaranuitvoering de visbuis in het midden van de kotter plaatsen. Dat werkt veel prettiger in de scheermessen- en spisulavisserij.”
Van scheepswerf tot schipper
Kuipers stapte in 1998 over van het werken op een scheepswerf naar de scheermesvisserij. “Ik ben begonnen als matroos. Toen de Duitse schipper ermee stopte, heb ik het roer overgenomen. Via een bepaalde regeling kon ik versneld mijn papieren halen en sinds 2001 ben ik schipper”, legt Kuipers uit.
Spisulavisserij
In zijn eerste jaren viste Kuipers ook op spisula, maar deze verdween rond 2001. “De visserij op spisula werd toen stilgelegd”, blikt de schipper terug. Zo’n drie jaar geleden ving de HA36 de eerste spisula weer. Na een inventarisatie van de schelpdieren bleek in 2017 ineens de hoogste biomassa gemeten sinds de start van de meting in 1995. Samen met de spisulavissers diende de Nederlandse Vissersbond een vergunningaanvraag voor de visserij in en sinds vorig jaar zomer mag er onder voorwaarden weer mondjesmaat en onder onderzoeksvoorwaarden op spisula worden gevist.
Schipper Anton Kuipers aan boord van de HA-36
“Onlangs is er een onderzoeker van Wageningen Marine Research (WMR) aan boord gestapt”
Het onderzoek ‘Ruimte voor vogels en vissers: handelingsperspectief voor een duurzame visserij op Spisula subtruncata in de Nederlandse kustwateren’ richt zich op de relatie tussen de spisula(visserij) en de zwarte zee-eend. De HA36 werkt mee aan de onderzoeken. “Onlangs is er een onderzoeker van WMR aan boord gestapt. Die heeft onder andere monsters genomen om de leeftijd en de bestandsomvang van de spisula in te schatten”, legt Kuipers uit. “Ook zijn er monsters genomen op locaties waar zich veel zwarte zee-eenden bevinden en locaties waar zich minder zwarte zee-eenden bevinden, maar waar de spisula wel zit”, zegt Kuipers.
Spisula naar Spanje en Italië
Vanuit het onderzoek mogen spisulavissers maximaal 100 ton spisula per dag vangen. “Wij hebben de afgelopen twee maanden ongeveer 50 ton per dag gevangen. Die vangst gaat naar Harlingen waar het wordt gekookt. Vroeger kookten wij de spisula direct aan boord, maar toen de schelpdieren verdwenen en wij omschakelden naar de scheermessen, zijn de kookpotten van boord gehaald. Ik vind dit mooier gaan. We slaan de spisula op in bigbags. Deze bigbags worden in Harlingen gekookt en vervolgens vervoerd naar Spanje en Italië, de grootste afnemers van de spisula”, aldus Kuipers.
“In de scheermesvisserij vissen we elke dag voor de verse markt”
“Bij de scheermesvisserij gaat dat heel anders”, zegt Kuipers. “In de scheermesvisserij vissen we elke dag voor de verse markt. De scheermessen blijven nog tien dagen goed nadat wij ze hebben opgevist. We vangen daarom nooit meer dan we kunnen verkopen. Meestal moeten we pieken in de vangst op zondag, maandag en dinsdag.”
Twee verschillende vistuigen
Tot en met januari viste de HA36 op scheermessen. In februari en maart viste de bemanning op spisula voor de Hollandse kust en afgelopen maand hebben ze op strandschelpen gevist in Denemarken. “Het principe qua vangst van de scheermessen en spisula’s is hetzelfde, maar we hebben er wel twee verschillende vistuigen voor nodig. Gelukkig is het omschakelen niet veel werk”, vertelt Kuipers.
De visserijtechniek
In het midden van de kotter, tussen de twee rompen in, hangt de visbuis die met een lier naar de bodem van de zee wordt geleid. Op zijn beeldscherm ziet Anton wat de stand en de diepte van de buis is en hoe scheef de visbuis in de grond staat. Als de lier slap komt te hangen, dan ligt de buis op de grond en gaan de pompen aan. De perspomp spuit water in het zand om de bodem los te maken, vervolgens zuigt de zuigpomp het schelpen-zandmengsel omhoog. Eenmaal aan boord wordt het zand gescheiden van de schelpen. De schelpen worden verder verwerkt en het zand wordt terug geloodst naar de zee.
Scheermesvisserij HA-36
“Soms is het lang zoeken naar de juiste locatie”
“Het is niet altijd in één keer raak”, vertelt Kuipers. “Wij zien gelijk aan boord wat we vangen. Soms is het lang zoeken naar de juiste locatie en soms vinden we een bestek waar we een half jaar kunnen vissen.”
Scheermessen
De visserij op scheermessen gaat jaarrond door. “Als wij op spisula’s aan het vissen zijn, dan zet Meromar Seafoods een andere kotter in voor de visserij op scheermessen. Dat moet ook wel, anders raken wij de contracten voor de verse scheermessenhandel kwijt.”
“We moeten zondagavond al leveren voor de versmarkt”
Op de HA36 werken ze in twee ploegen week op, week af. Aan boord zit de schipper met meestal drie bemanningsleden. Op zondagochtend start de werkweek van Kuipers. “We moeten zondagavond al leveren voor de versmarkt. Daarvoor komen wij elke dag terug bij een haven in de buurt van ons visbestek. Meromar Seafoods zorgt dat er op de betreffende haven een vrachtwagen klaarstaat, die de verse scheermessen naar de fabriek vervoert waar ze verwerkt en verpakt worden”, legt Kuipers uit.
“Er zit altijd druk op de scheermesvisserij”
Door het versproduct denkt Anton continu een aantal stappen vooruit. “Deze week ben ik vrij, maar ik houd de weersvoorspellingen nauwlettend in de gaten en ik weet al precies op welke locatie ik zondag wil vissen”, vertelt de schipper. “Als wij een dag niet kunnen vissen op scheermessen, dan is onze deal weg. Er zit altijd druk op. Als de weersvoorspellingen er slecht uitzien voor de zondag, dan vertrekken we op zaterdag. Om maar te kunnen waarborgen dat wij de scheermessen kunnen afleveren. Met de spisula- en de strandschelpenvisserij zit daar minder druk op. Als het dan slecht weer is of we hebben een keer motorpech, dan is het jammer, maar gaan we gewoon de volgende dag op pad.”
Vangst aan boord van de HA-36
“Er heerst een bepaalde vrijheid op zee”
Het bijhouden van alle wetten en regels voor de HA36 is in overkoepelende handen van Meromar Seafoods. “Dat is ook niks voor mij. Ik vind het mooi om op zee te zijn. Helemaal als het mooi weer is. Er heerst een bepaalde vrijheid op zee”, vertelt Kuipers. Voor de toekomst vreest Kuipers ook niet. “Ik denk wel dat de visserij op scheermessen en spisula altijd zal blijven. Wellicht met tussenposes niet. Ik maak me meer zorgen om opvolgers. Het is lastig om goed personeel te vinden. Er zijn maar weinig mensen die op zondag willen werken en hun hart volledig in de visserij willen stoppen.”
Ondersteuning bij de vergunningverlening
De Nederlandse Vissersbond betekent voor ons een stukje ondersteuning in het lastige traject van vergunningverlening, bij het opzetten van nieuwe visserijen, bij het verbinden van partijen in en buiten de sector. Bij een stukje regelgeving bij de bemanningen, bij een stukje communicatie naar controle-instanties zoals ILenT, NVWA etc. De ruimte voor de visserij op de Noordzee wordt steeds kleiner en daar moet de gehele sector sterk in staan anders kan er straks alleen nog kweekvis gegeten worden uit landen waar men het niet zo nauw neemt met de regelgeving…
<< Terug naar het weekjournaal
