Rijkswaterstaat heeft onderzoek laten uitvoeren naar de voorwaarden waar doorvaartpassages in toekomstige windparken op de Noordzee aan moeten voldoen. De industrialisatie van de Noordzee gaat in de hoogste versnelling en voor iedereen die actief is op de Noordzee vraagt dat veel passen en meten, zo ook om een veilige ongehinderde doorvaart in windparken mogelijk te maken. Het onderzoek is uitgevoerd door Movares en de gevraagde breedte van de doorvaartpassage die nodig is voor een veilige doorvaart omvat een aantal varianten.
Praktijkkennis visserij
De gegevens voor het onderzoek zijn verkregen van diverse gebruikers en stakeholders uit een uitgebrachte enquête en stakeholdersessies. De Nederlandse Vissersbond/PO Delta Zuid nam deel aan de stakeholdersessie. Daarin is zoveel mogelijk praktijkkennis van de visserij ingebracht. Meer over deze inbreng is hier te lezen.
Veilige ongehinderde doorvaart
In de meeste bestaande windparken op zee is geen rekening gehouden met een veilige en ongehinderde doorvaart voor schepen van de koopvaardij, waterbouw, visserij en recreatievaart. Voor het relatief nieuwe windpark Borssele is wel een corridor gecreëerd op grond van internationaal zeerecht om een ongehinderde veilige doorvaart voor schepen tot een lengte over alles tot 45 meter. In de nieuw te bouwen windparken zal het vooral gaan om passages voor schepen met een lengte over alles tot 46 meter. Deze passages volgens Nederlands recht vormen een uitzondering op de internationale regel dat rondom een windmolenpark een veiligheidszone van 500 meter aangehouden dient te worden. Deze passages voor doorvaart zijn op uitdrukkelijk verzoek van onder andere de visserijsector en recreatie vaart door de Nederlandse overheid ingesteld. Maar ook hier geldt dat een veilige ongehinderde doorvaart moet plaatsvinden en dus zijn er nieuwe regels nodig die dat garanderen.
3-zonemodel voor doorvaart
Movares adviseert voor een veilig gebruik van de doorvaartpassage een 3-zonemodel, zoals onderstaande afbeelding illustreert (afkomstig uit het rapport van Movares).
BRON: Movares, 2022
De totale breedte doorvaartpassage = breedte vaarweg + 2 * (breedte zone voor bijzondere acties + verboden zone)
- Zone 1 is bedoeld voor de normale vaarbewegingen;
- Zone 2 is bedoeld voor bijzondere acties, zoals de man-overboord-manoeuvre en de rondtorn (als uiterste actie ome en aanvaring met een kruisend schip te vermijden);
- Zone 3 is ter bescherming van de objecten in het windenergiegebied en verboden gebied voor de scheepvaart.
Overeenkomstig met elders geldende regelgeving wordt de vaarwegmarkering aangebracht tussen zone 1 en zone 2.
Minimale breedte voor doorvaartpassages
Uitgaande van het 3-zone model voor de doorvaartpassage zijn er diverse varianten mogelijk, eventueel met maatregelen of andere keuzen voor gebruik. Movares adviseert bij een doorvaartpassage zonder obstakels als minimum de indeling volgens variant A te hanteren (zie afbeelding). Hierin zijn alle gegeven breedtes de minimale breedtes. Een bijkomende maatregel bij deze variant is dat medegebruikinstallaties in de waterkolom op minimaal 500 meter van de grens tussen zone 2 en 3 worden gelegd. Er kan namelijk in de windenergiegebieden medegebruik plaatsvinden en kunnen werkvaartuigen varen t.b.v. de betreffende medegebruikinstallaties en/of het betreffende windenergiegebied. Als er meer ruimte beschikbaar is, beveelt Movares variant B aan, waarbij zone 1 dan minimaal 700 meter breed wordt.
BRON: Movares, 2022
De totale breedte doorvaartpassage = breedte vaarweg + 2 * (breedte zone voor bijzondere acties + verboden zone) = 1160 meter.
Bruikbaarheid doorvaartpassages
Naast de indeling en breedte van de passage is het van groot belang voor zowel de recreatievaart als de visserij om de ligging van de passages logisch/praktisch te kiezen t.o.v. gebruikelijke scheepvaartroutes en andere windparken (ook van andere landen). Voor de visserij is dit van belang voor een ongehinderde doorvaart van en naar de visgronden.
Gezien de huidige ontwikkelingen benoemt Movares dat het voor de hand ligt dat in de nabije toekomst de windturbines en rotordiameter groter gaan worden i.v.m. meer opbrengst en het gebruik van de doorvaartpassages zal groeien i.v.m. een steeds voller wordende Noordzee. In dat geval adviseert Movares om niet de minimumwaarden van variant A te hanteren, maar voor zone 3 150 meter en eventueel voor zone 1 552 meter (dus + 184 meter voor variant A). De totale minimum breedte van variant A wordt dan 1404 meter.
Literatuur
Movares (2022). Breedte doorvaart-passages, windparken op de Noordzee. Movares, samen werkt het. Geraadpleegd op 3 januari 2023, van https://www.noordzeeloket.nl/publish/pages/215656/breedte-doorvaartpassage-en-veiligheidsmarge.pdf
Voor meer informatie
Contact opnemen met het team Nederlandse Vissersbond/PO Delta Zuid, via T 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl, vragen naar Johan Nooitgedagt en/of Emma Kater.
Johan K. Nooitgedagt
Emma Kater
