In februari 2016 presenteerde de Nederlandse Vissersbond het SepNep aan de North Sea Advisory Council (NSAC). Eén van de toehoorders was de Zweedse PO-voorman Peter Olsson. In Zweden wordt ook veel gewerkt aan netinnovatie in de visserij op Noorse kreeft. Dit gaf Olsson aanleiding om een Nederlandse delegatie uit te nodigen voor een kennisuitwisseling.
Op bezoek bij een nettenmakerbedrijf in Smögen (Kijk voor meer foto’s op https://www.facebook.com/Vissersbond/)
Van maandag 16 april tot en met woensdag 18 april 2018 reisde een groep bestaande uit vissers, nettenmakers en vertegenwoordigers van de Nederlandse Vissersbond af naar Gotenburg om kennis te maken met de Zweedse visserij en visserij-innovatie gericht op Noorse kreeft in het kader van het project Netinnovatie Kottervisserij deel 2.
Overeenkomsten en verschillen
De Zweedse SFPO is de grootste PO voor de demersale visserij in Zweden, met leden aan de westkust die in het Skaggerak, Kattegat, de Noorse wateren en de Noordzee vissen en leden aan de Oostkust die in de Baltische zee vissen. Voorman Olsson heeft zelf jaren gevist en hij bezit daardoor veel kennis van de visserijpraktijk.
De Zweedse visserij kampt net als de Nederlandse met bedreigingen zoals de bouw van windmolenparken op zee en een sterke NGO-gemeenschap die de bodemvisserij het liefst ziet verdwijnen. Op veel vlakken verschilt de Zweedse demersale visserij ook van de Nederlandse. Waar Nederlanders veel voor de export vissen, vissen de Zweedse vissers vooral voor de nationale markt – Zweden staat naast haar gehaktballetjes bekend om de garnalensandwich – en landen dagelijks een zeer vers product aan. Dit is goed mogelijk omdat de visgronden niet ver buiten de havens liggen. De Zweden vissen zowel met korven als met sleepnetten op Noorse kreeft.
Vissersplaatsje Smögen (Kijk voor meer foto’s op https://www.facebook.com/Vissersbond/)
Bescherming van de markt
De Zweedse visserijsector heeft een traditie om haar markt te beschermen. Een voorbeeld is toen de minimummaat van de Noorse kreeft in het Skaggerak verlaagd werd van 13 naar 10,5 centimeter. De Zweedse vissers wisten te voorkomen dat de kleinere kreeften de Zweedse langoustinemarkt op kwamen, met als mogelijk gevolg dat de algemene prijs voor alle langoustines zou zakken. De nieuwe categorie langoustines tussen de 10,5 en de 13 centimeter die de vissers mochten aanvoeren worden geleverd aan een verwerker in handen van de vissers zelf. Deze verwerker kookt de langoustines, verpakt ze in emmers en verkoopt ze voor de retail.
Swedish grid
Ook bezocht de groep een innovatief nettenmakersbedrijf in het vissersplaatsje Smögen (in de zomer een populaire vakantiebestemming). De ontwikkelaar van het Swedish grid die we daar ontmoetten roept op tot internationale samenwerking onder vissers om initiatieven voor te stellen voor een werkbare, duurzame visserij zodat autoriteiten die kunnen overnemen in plaats van dat ze top down onwerkbare maatregelen opleggen.
Het Swedish grid is een grid met spijlen waar de langoustines doorheen kunnen en bovenin gaten om vis door te laten. Afhankelijk van het visquotum van een visser kan deze de maaswijdte van de kuil voor vis aanpassen. Heeft hij weinig quotum dan loont het om grote mazen te gebruiken om alleen grote dure vis vast te houden. Met de bevestiging van een tweede grid met smallere spijlen aan de onderkant van het eerder genoemde grid kunnen ook ondermaatse Noorse garnalen uit de vangst worden gezeefd. Een zelfde grid wordt ook gebruikt in de visserij op pandalus borealis, de in Zweden zo populaire Noorse garnaal.
Swedish Grid (Kijk voor meer foto’s op https://www.facebook.com/Vissersbond/)
Tijdens een kop koffie aan de haven kwam er een kotter binnen die met korven gevangen Noorse kreeften aanlandde bij de lokale visafslag. De groep was onder de indruk van de grootte en de levendigheid van de langoustines.
Vispromotie voor elke levensfase
Dinsdag begon de dag vroeg op de visafslag van Gotenburg waar zoetwatervis, demersale vis, langoustines en garnalen door veilingmeesters mondeling worden geveild. Er wordt een bel geluid wanneer er begonnen wordt aan het veilen van een rij kisten zodat handelaars niks hoeven te missen. Oud-vissermannen uit de groep weten zich nog te herinneren dat het er op de afslag in IJmuiden vroeger ook zo aan toe ging. Waar in Nederland de prijs via de klok naar beneden gaat tot een handelaar akkoord gaat, laat de veilingmeester in Zweden de prijs omhoog gaan doordat handelaren tegen elkaar opbieden.
Visafslag Gotenburg (Kijk voor meer foto’s op https://www.facebook.com/Vissersbond/)
Linda Hallberg van het onderwijscentrum bij de visafslag vertelde hoe ze bezig zijn om voor elke leeftijdscategorie voorlichting te geven over het belang van verse vis voor de gezondheid: scholieren krijgen smaaklessen en leren vis fileren, studenten leren hoe je betaalbaar vis kan eten, zwangere vrouwen worden bijgebracht hoe belangrijk vis is voor de ontwikkeling van hun kindje en ouderen leren hoe vis in het dieet bijdraagt aan gezond ouder worden.
Nationaal fonds voor Netinnovatie: compensatie visverlet
In de middag wisselt de groep met onderzoekers van het mariene onderzoeksinstituut SLU kennis uit over het onderzoek naar netinnovatie. De Zweedse overheid heeft naast Europees geld, een speciaal nationaal fonds opgericht om netinnovatieprojecten financieel te ondersteunen. Het compenseren van visverlet tijdens onderzoeken is van groot belang om de motivatie van schippers en bemanning te behouden bij het uitproberen van experimentele netontwerpen. Met geld uit Europese fondsen is compensatie van visverlet niet mogelijk. Het nationale Zweedse fonds voorziet wel in de mogelijkheid om inkomstenderving door experimenteren te compenseren zodat een vooraf afgesproken besomming gegarandeerd is. De deelnemers van de groep zijn het erover eens dat het geld dat in het regeerakkoord voor visserijonderzoek is toegezegd goed gebruikt zou kunnen worden om visverlet te compenseren in aanvulling op Europees geld voor de overige onderzoekskosten.
Woensdag stond in het teken van het evalueren van de korte studiereis, waarna de terugvlucht naar Amsterdam op de planning stond.
Het project Netinnovatie Kottervisserij deel 2 wordt ter voorbereiding op de aanlandplicht door de Nederlandse Vissersbond namens de kottersector uitgevoerd met steun uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV).
Meer informatie
Wilt u nog meer lezen over de uitwisseling met Zweden, lees dan het volledige reisverslag hier. Wilt u meer informatie over het project? Dan kunt u contact opnemen met het secretariaat via T 0527-698151 of secretariaat@vissersbond.nl.
