EMMELOORD – In het kader van de aanlandplicht is de Nederlandse kottersector op zoek naar oplossingen om nog selectiever te vissen. In opdracht van de Coöperatieve Visserij Organisatie (CVO) is de afgelopen jaren samen met vissers en wetenschappers onderzoek gedaan. Vervolgonderzoek wordt gecoördineerd door de Nederlandse Vissersbond.
Net innovatie onderzoeken ter bevordering van de selectiviteit
Dit vervolgonderzoek, het meerjarig onderzoeksproject ‘Netinnovatie Kottervisserij deel 2’, is afgelopen zomer van start gegaan. Wageningen Marine Research en het ILVO zijn verantwoordelijke voor de wetenschappelijke begeleiding. Wat wordt er precies onderzocht in het vervolgtraject?
80 mm tongvisserij
Het selectiever vissen in de voor Nederland zo belangrijke tongvisserij vormt een grote uitdaging. Om de waardevolle sliptongen vast te houden wordt met een maaswijdte van 80 mm in de kuil gevist, die ook ondermaatse schollen, scharren en andere bodemvissen vasthouden. In 2015 zijn verschillende scheidings- en ontsnappingspanelen uitgetest in de netten van de boomkor-, de pulskor- en de pulswingvisserij.
De meest veelbelovende resultaten werden behaald aan boord van de TX 68 door Cor Daalder met een scheidingspaneel in combinatie met een ontsnappingspaneel. Het scheidingspaneel had als doel om alle vissen die hoger in het net zwemmen boven het paneel langs naar de bovenzijde van het net te leiden, waarna de ondermaatse vis via een 160 of 200 mm vierkantenmazenpaneel in de bovenzijde zou kunnen ontsnappen. De overige vis die niet door de mazen van het ontsnappingspaneel kan komt alsnog in de kuil. De aanname is hierbij dat alle tong onder het scheidingspaneel langs over de onderzijde van het net naar de kuil gaat. Met deze aanpassing werd tijdens testreizen 30 procent minder (plat)visdiscards gevangen, maar ook 9 procent minder maatse tong. Vissers en onderzoekers zien wel potentie voor het verder ontwikkelen van dit paneel.
Maar eerst staat er op de planning om op de TX 36 het electric Benthos Release Panel (eBRP) uit te testen en op de WR 244 een andere combinatie van een scheidings- en een ontsnappingspaneel. Het eBRP is een paneel met vierkante mazen in de onderzijde van het net, hier kan bodemvuil en benthos door heen vallen voordat het in de kuil komt. Om te voorkomen dat er vis ontsnapt zijn een aantal pulsmodules verlengd. Deze verlenging voorkomt dat marktwaardige vis door het eBRP kan ontsnappen. Dit paneel wordt in december eerst uitgetest op het Belgische onderzoeksschip de Belgica. De tijdens deze reis opgedane kennis wordt weer toegepast bij de testen op de TX 36.
De WR 244 wil naar een idee van Coöperatie Westvoorn gaan testen met een tweede lichte valse onderpees nog vóór de pulselektroden, met aansluitend een scheidingspaneel dat boven de elektroden langs naar de bovenzijde van het net leidt. De bovenzijde is voorzien van wijde mazen waardoor de ondermaatse schol en schar kan ontsnappen. De gedachte is dat er zo vóór het pulsveld al een scheiding tussen tong en de overige vis gemaakt kan worden.
Om meer netoplossingen te ontwikkelen teneinde minder discards te vangen in de tongvisserij hebben vissers en onderzoekers meer kennis nodig over het gedrag van tong in het net.
Visserij op Noorse kreeft en garnalenvisserij
In 2014 en 2015 zijn verschillende netontwerpen getest binnen het project ‘Vermindering discards door netinnovatie in de Noorse Kreeftvisserij’. De GO 58 voerde testreizen uit waarbij een ontsnappingspaneel of een RVS-frame gebruikt werd, beiden ontworpen door visserijconsultant Jaap Vlaming. De eerste resultaten waren veelbelovend, maar gezien beperkte tijd is in overleg besloten om eerst een ander netontwerp verder uit te werken: het SepNep.
Het SepNep is bedacht door Cees van Eekelen van de WR 189 en verder ontwikkeld binnen het bovengenoemde onderzoeksproject. In 2016 werd het vervolgens nog verder doorontwikkeld uitgetest op het Duitse onderzoeksschip Solea. 
Naar aanleiding van de veelbelovende resultaten van het testen op de Solea wordt het netontwerp verder uitgewerkt en getest om het goed hanteerbaar te maken in de visserijpraktijk. De oplossing van het SepNep biedt ook kansen voor de garnalenvisserij; dit wordt momenteel verder uitgewerkt.
Gerichte schol- en flyshootvisserij
De projectgroep inventariseert op dit moment welke netaanpassingen in de schol- en flyshootvisserij de sector samen met de wetenschappelijke instituten wil gaan uittesten. De Nederlandse Vissersbond voert de komende weken oriënterende gesprekken met flyshootvissers en schippers die gericht op schol vissen om ideeën te verzamelen en prioriteiten te stellen.
Financiering voor de netinnovatieprojecten ‘Netinnovatie Kottervisserij’ en ‘Vermindering discards door netinnovatie in de Noorse Kreeft visserij’ in 2014 en 2015 kwam uit het Europees Visserijfonds: Investering in Duurzame Visserij. Het project ‘Netinnovatie Kottervisserij deel 2’ met een looptijd van 2016 tot 2019 wordt gefinancierd uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV).
De OD 6 en de GY 57 testten in 2015 respectievelijk een ontsnappingspaneel en een T90-paneel uit om selectiever te vissen in de gerichte scholvisserij met de twinrig. Een T90-paneel is een paneel in het net waarbij de mazen een kwartslag zijn gedraaid, dit zorgt er voor dat de mazen beter open blijven staan. Hierdoor krijgt ondermaatse vis een grotere kans om te ontsnappen. Deze proeven leverden inderdaad minder visdiscards op, maar er zijn te weinig trekken bemonsterd. Daardoor is niet duidelijk of de reductie in discards op toeval berust of dat de aanpassingen bij herhaaldelijk gebruik tot minder discards leiden.
De flyshootvisserij is nog weinig bestudeerd. Er is weinig bekend over het gedrag van vissen in interactie met het flyshoottuig. Dit maakt het moeilijk om een voorstelling te maken van de benodigde aanpassingen aan het tuig om minder discards te vangen. Om meer kennis op te bouwen gaan ILVO-onderzoekers met onderwatercamera’s opnames maken tijdens het vissen. Dit bouwt voort op eerdere onderwateropnames die in het kader van de Kenniskring Flyshoot op de SL 27 waren gemaakt. Daarnaast voorziet het project in enkele testreizen met een aangepast flyshoottuig.
Heeft u ideeën heeft voor selectiviteitsoplossingen en/of wilt u deelnemen aan de onderzoeken? Meldt u zich dan aan bij de Nederlandse Vissersbond, T 0527 698 151 of secretariaat@vissersbond.nl.
Dit artikel is eerder verschenen in de bijlage Visserijnieuws 4 november 2016 (Special Visserijtechniek & Innovatie).
